Nitraat
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Nitraten zijn chemische verbindingen (zouten) die van nature voorkomen of ontstaan door menselijke activiteiten, en in de bouwkunde schade kunnen veroorzaken aan materialen zoals beton en metselwerk.
Omschrijving
Nitraat (NO₃⁻) is een anorganische verbinding die aanwezig kan zijn in bodem, grondwater en regenwater. In de bouw kunnen nitraten problemen veroorzaken, met name door hun potentieel om hygroscopisch te zijn en te reageren met bouwmaterialen. Ze kunnen optrekken in metselwerk via vocht en bij verdamping van het water kristalliseren, wat leidt tot fysieke schade aan de mortel en bakstenen door volumevergroting. Ook kunnen nitraten bijdragen aan de corrosie van wapeningsstaal in beton. Hoewel calciumnitraat soms als versneller aan beton wordt toegevoegd en mogelijk corrosie remt, kunnen andere nitraatverbindingen schadelijk zijn voor beton. De aanwezigheid van nitraten in de bouw kan diverse oorzaken hebben, waaronder verontreinigd grondwater, contact met afvalwater of meststoffen, of zelfs door het gebruik van verontreinigde toeslagstoffen of aanmaakwater.
Effecten op bouwmaterialen
In metselwerk kunnen nitraten, als hygroscopische zouten, vocht uit de lucht aantrekken, waardoor de muren minder goed drogen. Wanneer het vocht verdampt, kunnen de nitraten kristalliseren, wat leidt tot schade zoals het loskomen van verf, behang, pleisterwerk en zelfs schade aan bakstenen. Bij gewapend beton kunnen nitraten bijdragen aan de corrosie van het wapeningsstaal. Corrosieproducten nemen een groter volume in dan het oorspronkelijke staal, wat kan leiden tot scheurvorming en afdrukken van het betonoppervlak.
Herkomst van nitraten in de bouwomgeving
Nitraten kunnen in de bouwomgeving terechtkomen via diverse wegen. Grondwater kan nitraten bevatten door natuurlijke processen of door menselijke activiteiten zoals landbouw (meststoffen) of lekkende riolen. Ook verontreinigde toeslagstoffen of aanmaakwater bij de productie van mortel of beton kunnen een bron zijn. In oude stallen of gebouwen waar dieren zijn gehuisvest, kunnen muren hoge concentraties nitraten bevatten door dierlijke uitwerpselen. Salpeterzuur, dat een witte aanslag op muren kan veroorzaken, ontstaat onder meer door nitraten in (grond)water die reageren met kaliumcarbonaat in metselwerk.
Vergelijkbare termen
Sulfaat
Gebruikte bronnen: