Langhuis
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een langhuis is een type gebouw, vaak een boerderij, waarbij de woon- en bedrijfsgedeelten in elkaars verlengde onder één doorlopend dak liggen.
Omschrijving
Het langhuis is een historisch type gebouw dat in verschillende vormen voorkomt, met name als boerderijtype in Noordwest-Europa. Kenmerkend is de langgerekte vorm waarbij functies zoals wonen, stallen van vee en opslag van oogst achter elkaar zijn geplaatst en overdekt worden door één groot dak. Dit verschilt van bijvoorbeeld een hallenhuis, waar ruimtes rondom een centrale hal gesititueerd zijn, maar net als het hallenhuis is het langhuis oorspronkelijk vaak driebeukig met een dragend gebint. In Nederland wordt de term 'langhuis' vooral geassocieerd met het Oud-Friese langhuis, een boerderijtype dat voorkwam in de kustgebieden van Noord-Holland, Friesland en Groningen, en met de langhuisboerderij waarbij het woon- en achterhuis in elkaars verlengde liggen.
Historische context en verspreiding
Het langhuis heeft zich vermoedelijk ontwikkeld uit prehistorische woonstalhuizen, waarbij mensen en vee onder hetzelfde dak leefden. Archeologische vondsten van dergelijke huizen zijn gedaan in onder andere Friesland, Holland en Zeeland. Varianten van het langhuis zijn ook te vinden in andere delen van Europa, zoals de 'maison longue' of 'longère' aan de Franse Atlantische kust en de 'longhouse' in Engeland en Schotland. Het Oud-Friese langhuis was tot ver in de zeventiende eeuw in gebruik en werd ook geïntroduceerd in andere regio's door migranten.
Constructie en indeling (Oud-Fries langhuis)
De Friese langboerderij, een bekend voorbeeld van een langhuis, bestond doorgaans uit een woonhuis, een lager middendeel met een keuken en melkruimte, en daarachter een langgerekte stal. De stal was vaak voorzien van een grupstal met dubbele rijen koeien met de koppen naar buiten en een middengang met mestgoot. De draagconstructie bestond vaak uit een dekbalkgebint, hoewel het woongedeelte soms een ankerbalkgebint had. De oogst werd meestal opgeslagen in een aparte hooiberg naast de boerderij, in tegenstelling tot latere boerderijtypen waar de opslag onder hetzelfde dak plaatsvond.
Gebruikte bronnen: