Kwel
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Kwel is grondwater dat onder druk uit de bodem aan de oppervlakte komt.
Omschrijving
Kwel ontstaat door een ondergrondse waterstroom van een hoger gelegen gebied naar een lager gelegen gebied. Dit gebeurt vaak door natuurlijke of kunstmatige hoogteverschillen in grondwaterspiegels, bijvoorbeeld bij dijken of doorlatende ondergrond in polders. Bij hoogwater in rivieren kan kwelwater onder dijken doorsijpelen en aan de binnenzijde weer tevoorschijn komen. Kwelwater kan aan de oppervlakte treden als een 'wel', een plek waar het water opborrelt. In landbouwgebieden wordt kwelwater vaak opgevangen in sloten om te voorkomen dat het aan de oppervlakte komt. Kwel is over het algemeen een wateroverlastprobleem, maar kan bij zandmeevoerende wellen (piping) een risico vormen voor de stabiliteit van dijken.
Kwel en bouwwerkzaamheden
Bij bouwprojecten, zoals tunnelbouw, kan kwel optreden. Dit kan de grondwaterstand beïnvloeden, waardoor deze niet op peil gehouden kan worden. Bronbemaling kan dan worden ingezet om het grondwaterpeil tijdelijk te verlagen en kwel te beheersen. Langdurige bronbemaling kan echter leiden tot een te lage grondwaterstand, wat schadelijk kan zijn voor funderingen op houten palen in de omgeving.
Maatregelen tegen kwel
Kwel kan op verschillende manieren worden tegengegaan of beheerst. Bij dijken kan het water worden opgevangen in kwelsloten of kwelkades, die het water afvoeren. Bij constructies zoals sluizen kunnen verticale kwelschermen worden aangebracht om te voorkomen dat water er onderdoor stroomt en zand meevoert (onderloopsheid). In gebieden met een hoge grondwaterstand of kwel kunnen bij ruimtelijke ontwikkelingen bouwkundige maatregelen worden genomen, zoals ophogen of bouwen zonder kruipruimte, om overlast te voorkomen. Bij onvermijdelijke aantrekking van extra kwel door bouwactiviteiten kunnen compenserende maatregelen nodig zijn, zoals de aanleg van waterberging.
Vergelijkbare termen
Grondwater
Gebruikte bronnen: