Kruis
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
In de bouwkunde kan een 'kruis' verwijzen naar constructieve toepassingen zoals een Andreaskruis voor stabiliteit of naar de rangschikking van stenen in metselwerk, zoals bij kruisverband.
Omschrijving
De term 'kruis' wordt in de bouwkunde in verschillende contexten gebruikt. Een belangrijke constructieve toepassing is het Andreaskruis, een X-vormig element dat wordt toegepast ter versteviging en verstijving van constructies, bijvoorbeeld bij houten vloeren of in vakwerkwanden. Hierbij worden gekruiste latten of balken tussen de draagbalken geplaatst om extra stabiliteit te bieden. Daarnaast wordt 'kruis' gebruikt in de context van metselverbanden, zoals het kruisverband (ook wel Hollands verband genoemd). Dit is een manier van metselen waarbij lagen koppen en strekken elkaar afwisselen volgens een specifiek patroon om de muur stevigheid te geven.
Andreaskruis
Een Andreaskruis, ook wel Sint-Andrieskruis of schuinkruis genoemd, is een X-vormig kruis dat in de bouw vaak wordt gebruikt om constructies te verstevigen. Het wordt bijvoorbeeld bij houten vloeren tussen de balken aangebracht in de vorm van gekruiste latten om de vloer meer stijfheid te geven. In vakwerkwanden wordt het ook toegepast ter verstijving. Het Andreaskruis is een stabiliteitsverband en kan ook als windverband dienen om een constructie te verstijven tegen horizontale krachten zoals wind. Het Andreaskruis komt ook voor als siermotief op bijvoorbeeld muurankers. Buiten de bouwkunde wordt het Andreaskruis ook gebruikt als verkeersteken om een gevaarlijke kruising aan te duiden en als heraldisch symbool.
Kruisverband (Metselwerk)
Kruisverband, ook bekend als Hollands verband, is een metselverband waarbij lagen koppen en strekken elkaar afwisselen. De koppenlaag ligt precies boven de eronder liggende koppenlaag, terwijl de strekkenlaag steeds een halve steen (kop) verspringt ten opzichte van de eronder liggende strekkenlaag. Dit verband wordt beschouwd als een van de sterkste metselverbanden en zorgt voor een stabiele muur. Op de hoek van metselwerk in kruisverband wordt vaak een drieklezoor toegepast.
Vergelijkbare termen
Windverband
Gebruikte bronnen: