Kolomkapiteel
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Het kapiteel is het bovenste deel van een zuil, pijler of pilaster, dat dient als overgang en de last van de bovenliggende constructie draagt.
Omschrijving
Een kapiteel, ook wel kopstuk of bovenbeëindiging genoemd, is een essentieel architectonisch element dat bovenaan een zuil, pijler of pilaster wordt geplaatst. Het heeft een dragende functie door de last van de erboven gelegen constructie op het smallere draagvlak van de zuil over te brengen. Naast deze constructieve rol heeft het kapiteel vaak een belangrijke decoratieve functie en is het voorzien van beeldhouwwerk of ornamenten die kenmerkend zijn voor de architectonische stijl of orde van het gebouw. De verbinding tussen de zuilschacht en het kapiteel wordt aan de onderzijde gevormd door de astragaal.
Soorten en Bouworden
Kapitelen kunnen worden onderscheiden naar vorm, zoals tektonische kapitelen met abstracte geometrische vormen, bladkapitelen met gestileerde bladeren, en iconische kapitelen met afbeeldingen van dieren of mensen. In de klassieke architectuur vertelt het kapiteel vaak uit welke bouworde (Toscaans, Dorisch, Ionisch, Korinthisch of Composiet) het bouwwerk afkomstig is. De Romeinen ontwikkelden het samengestelde kapiteel, een combinatie van Ionische voluten en Korinthische bladeren, en maakten Korinthische kapitelen vaak decoratiever.
Toepassing en Historie
Kapitelen werden al in de oudheid toegepast, bijvoorbeeld in het oude Egypte met vormen afgeleid van planten zoals papyrus en lotus. In de Griekse en Romeinse bouwkunst moesten de verhoudingen en vormen voldoen aan de regels van de bouworden. In de Middeleeuwen kregen kapitelen in kerken soms stichtelijke afbeeldingen om de gelovigen te onderwijzen, aangezien velen niet konden lezen. Ook in modernere architectuur worden kapitelen toegepast, soms in vernieuwende materialen en vormen.
Gebruikte bronnen: