Kapberg
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een kapberg is een vrijstaand agrarisch bouwwerk dat dient voor de opslag van hooi, stro of ongedorst graan.
Omschrijving
De kapberg, ook wel bekend onder namen als hooiberg, paalschuur, schuurberg of steltenberg, is een traditionele opslagplaats in de landbouw. De constructie bestaat doorgaans uit één tot zeven palen, roeden genaamd, en een dak. Bij veel kapbergen is het dak in hoogte verstelbaar, wat aanpassing aan de hoeveelheid opgeslagen product mogelijk maakt. Het omhoog of omlaag schuiven van het dak gebeurt vaak langs de palen, met behulp van werktuigen zoals een heef, rikrak, lier met katrol of dommekracht. Het dak is traditioneel veelal van riet, maar ook daken van stro, dakpannen of golfplaten komen voor. De open zijkanten of latten zorgen voor ventilatie, wat essentieel is voor het drogen en tegengaan van hooibroei.
Typen en variaties
Er bestaan verschillende typen kapbergen. De éénroeder, ook wel 'paraplu' of 'pluberg' genoemd, heeft een kegelvormige kap die rond één centrale paal omhoog en omlaag kan schuiven. Meerpalige kapbergen met bijvoorbeeld vier of zes roeden komen ook voor. Soms is een kapberg onderdeel van een opslag- of veeschuur; dit wordt een schuurberg genoemd en heeft een stenen of houten onderbouw. Een hooihuis of kaakberg is een ander type, vaak met vaste, gepotdekselde houten wanden en een niet-verstelbaar dak.
Historie en gebruik
De kapberg kwam al rond 1500 voor in grote delen van Nederland en Noord-Duitsland. Ze dienden voor de opslag van geoogst graan of hooi om een wintervoorraad voor vee te hebben wanneer vers gras niet beschikbaar was. Opslag buiten het woonhuis was belangrijk vanwege het risico op zelfontbranding door hooibroei. Hoewel minder vaak nieuw gebouwd, worden bestaande kapbergen soms gerestaureerd vanwege hun cultuurhistorische waarde en krijgen ze soms een nieuwe bestemming, zoals een galerie.
Vergelijkbare termen
hooiberg
Gebruikte bronnen: