Jaarringen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Jaarringen zijn de concentrische ringen in het hout van bomen, gevormd door de jaarlijkse afwisseling van groeiperiodes, die zichtbaar worden op een dwarsdoorsnede van de stam.
Omschrijving
Jaarringen ontstaan in houtsoorten die groeien in gebieden met duidelijke seizoenen, zoals in gematigde streken. In het voorjaar, bij aanvang van het groeiseizoen, maakt de boom grote, dunwandige houtcellen aan (vroeghout). In de zomer worden kleinere, dikwandiger cellen gevormd (laathout). De overgang van laathout naar het vroeghout van het volgende jaar vormt een zichtbare ring. Het aantal jaarringen geeft de leeftijd van de boom weer. De breedte van de jaarringen kan informatie verschaffen over de groeiomstandigheden, waarbij brede ringen duiden op goede groeiomstandigheden en smalle ringen op mindere omstandigheden, zoals koude winters of droogte.
Toepassing en kenmerken in hout
Jaarringen zijn, samen met noesten en naden, onderdeel van het karakter van hout. De zichtbaarheid en breedte van jaarringen variëren per houtsoort. Zachthout, zoals grenen, heeft vaak duidelijke, brede jaarringen, wat duidt op snelle groei. Langzaam groeiende bomen, zoals tropisch hardhout, kunnen subtielere ringen vertonen. Bij het zagen van hout is de zaagsnede ten opzichte van de jaarringen bepalend voor de tekening en eigenschappen van het hout. Bij dosse gezaagd hout, evenwijdig aan de jaarringen, ontstaat een vlamtekening. Bij kwartiers gezaagd hout, loodrecht op de jaarringen, zijn vaak de mergstralen zichtbaar als 'spiegels' en is het hout stabieler. De structuur van jaarringen kan ook worden bestudeerd in versteend hout.
Jaarringenonderzoek (Dendrochronologie)
Dendrochronologie is de wetenschap die de ouderdom van bomen en hout dateert aan de hand van jaarringen. Door het unieke patroon van jaarringbreedtes van een houtmonster te vergelijken met referentiekalenders van bekende leeftijden uit een specifieke regio, kan de kapdatum van het hout worden bepaald. Dit is van belang bij onderzoek in onder andere de bouwhistorie en archeologie.
Gebruikte bronnen: