Boomringen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Jaarringen zijn concentrische cirkels in de stam van een boom die informatie verschaffen over de leeftijd en groeiomstandigheden van de boom.
Omschrijving
Jaarringen, ook wel groeiringen genoemd, ontstaan door de afwisseling van snellere groei in het vroege groeiseizoen (voorjaarshout met wijdere cellen) en langzamere groei later in het seizoen (najaarshout met dichtere cellen). Dit creëert een patroon van lichte en donkere ringen op de doorsnede van een boomstam. De breedte van deze ringen wordt beïnvloed door externe factoren zoals klimaat (temperatuur en neerslag), waardoor ze informatie bevatten over de omstandigheden waarin de boom groeide in een specifiek jaar.
Toepassing in de bouwkunde: Dendrochronologie
In de bouwkunde worden jaarringen gebruikt voor dendrochronologisch onderzoek, een methode om houten objecten of constructies te dateren. Door het patroon van jaarringen in een houtmonster te vergelijken met bekende referentiechronologieën, kan de kapdatum van het hout worden bepaald. Deze techniek is waardevol bij bouwhistorisch onderzoek om de ouderdom van gebouwen of specifieke bouwfasen vast te stellen. Voor dit onderzoek wordt vaak een boorkern uit het hout genomen, of bij sloop wordt een stuk hout gezaagd. Meestal is hout van eik, grove den, fijnspar of den geschikt voor dendrochronologie, hoewel soms ook andere soorten zoals beuk, es en iep mogelijk zijn. Om een betrouwbare datering te verkrijgen, moet een houtmonster meestal minimaal 60 jaarringen bevatten.
Houtkwaliteit en 'Werking'
De structuur van jaarringen kan ook inzicht geven in de kwaliteit van het hout. Hout met regelmatige en smalle ringen wordt vaak als sterker en duurzamer beschouwd. Het is belangrijk te weten dat hout 'werkt': het krimpt en zet uit onder invloed van wisselende luchtvochtigheid. Deze 'werking' vindt voornamelijk plaats loodrecht op de lengterichting van de vezels, en de krimp is het grootst in de richting van de jaarringen. Bij het zagen van hout voor constructies wordt hiermee rekening gehouden; hartvrij zagen helpt bijvoorbeeld om scheurvorming te voorkomen. Kwartiers gezaagd hout, waarbij de jaarringen haaks op het oppervlak staan, krimpt minder in de breedte dan dosse gezaagd hout.
Vergelijkbare termen
Dendrochronologie
Gebruikte bronnen: