Hoofdaltaar
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Het hoofdaltaar is het belangrijkste altaar in een kerkgebouw, traditioneel geplaatst in het priesterkoor, aan het oosteinde van de kerk.
Omschrijving
Het hoofdaltaar, ook wel hoogaltaar genoemd, is het centrale element in veel kerkgebouwen en de focus van belangrijke liturgische vieringen, zoals de eucharistie. Vroeger stond het hoofdaltaar vaak tegen de oostelijke wand van het koor. Na het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) werd in veel kerken een vrijstaand altaar, het zogenaamde volksaltaar, meer naar voren in de kerk geplaatst, zodat de priester de mis met het gezicht naar het volk kon vieren. Het oude hoofdaltaar wordt sindsdien soms gebruikt voor het bewaren van de hosties in het tabernakel. De oriëntatie van het hoofdaltaar naar het oosten heeft een symbolische betekenis, aangezien Christus wordt gezien als het 'Licht der Wereld' en de opkomende zon (Sol Oriens).
Materialen en wijding
Het tafelblad van een altaar moet volgens de traditie van steen, bij voorkeur natuursteen, zijn. Dit materiaal verwijst naar Christus. De onderbouw mag van elk materiaal gemaakt zijn. Een vast altaar wordt altijd gewijd door een bisschop, een gebruik dat teruggaat tot de 4e eeuw. De wijding bestond oorspronkelijk uit gebeden, later werd hier het wassen met wijwater en zalven met chrisma aan toegevoegd. De aanwezigheid van relieken onder het altaar heeft eveneens een lange traditie, waarbij oorspronkelijk kerken boven martelaarsgraven werden gebouwd, en later relieken onder altaren werden geplaatst als herinnering aan het lijden van Christus en zijn volgelingen.
Context in de kerk
Het hoofdaltaar bevindt zich in het koor, het deel van de kerk dat zich meestal aan de oostzijde bevindt en waar zich vanouds het hoofdaltaar bevindt. Naast het hoofdaltaar kunnen kerken ook zijaltaren bevatten, die vaak gewijd zijn aan specifieke heiligen.
Vergelijkbare termen
Zijaltaar
Gebruikte bronnen: