Hoefijzerboog
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een hoefijzerboog is een boog waarvan de krommingen verder doorlopen dan een halve cirkel, waardoor de opening aan de onderzijde smaller is dan de grootste spanwijdte en de vorm aan een hoefijzer doet denken.
Omschrijving
Dit type boog wordt ook wel sleutelgatboog of Moorse boog genoemd en is een kenmerkend element in de Moorse en islamitische architectuur, hoewel de oorsprong mogelijk ouder is en ook in andere stijlen, zoals de romaanse architectuur en de Art Nouveau, voorkomt. De hoefijzerboog wordt vaak toegepast in gevels, doorgangen en ramen. Kenmerkend is dat de boog bij de aanzet (ter hoogte van het kapiteel of de impost) naar binnen versmalt. De vorm kan zowel afgerond, spits als gelobd zijn.
Geschiedenis en toepassing
De hoefijzerboog kwam tot bloei op het Iberisch Schiereiland en wordt sterk geassocieerd met de Moorse architectuur die zich daar ontwikkelde. De oorsprong wordt echter ook gezocht in onder andere India, Mesopotamië of bij de Romeinen, met vroege voorbeelden daterend van vóór de 2e eeuw. De Visigoten in Spanje ontwikkelden de boog in de 5e eeuw tot een belangrijk stijlkenmerk. Vanuit de Moorse bouwkunst verspreidde de hoefijzerboog zich en werd overgenomen in andere bouwstijlen, zoals de Mozarabische architectuur. In de romaanse kunst werd de boog soms breder dan de opening, waardoor het cirkelsegment naar binnen buigt. Rond 1900 herontdekte de Jugendstil deze vorm en paste deze veelvuldig toe, vaak met zwierige versieringen rond ramen of deuren. De hoefijzerboog kan zowel een structurele functie hebben door krachten te verdelen, als een puur decoratieve functie als sierelement.
Varianten
Naast de standaard hoefijzerboog bestaan er varianten, zoals de drielobbige hoefijzerboog. Dit is een type boog dat bestaat uit drie cirkeldelen in de vorm van een drielob, waarbij de boog breder is dan de muuropening. De buitenste cirkelsegmenten sluiten schuin aan op de dagkanten en wijzen naar binnen, wat de hoefijzervorm benadrukt. Deze variant werd onder andere in de romaanse architectuur gebruikt en toont islamitische invloed.
Vergelijkbare termen
Spitsboog
Gebruikte bronnen: