Hermeanderen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Hermeanderen is het proces waarbij de rechtgetrokken loop van een rivier of beek wordt hersteld naar een meer natuurlijk, kronkelend (meanderend) verloop.
Omschrijving
Veel waterlopen zijn in het verleden rechtgetrokken, vaak ten behoeve van landbouw (betere begaanbaarheid van land) of scheepvaart (kortere vaarweg, snellere reistijd). Dit versnelt echter de waterafvoer, wat stroomafwaarts tot snelle waterstijging en overstromingen kan leiden, en stroomopwaarts verdroging kan veroorzaken, met name in natuurgebieden. Hermeanderen, ook wel dekanaliseren of beekherstel genoemd, wordt toegepast om deze gekanaliseerde waterlopen weer te laten meanderen. Dit herstelt de natuurlijke dynamiek en brengt de rivier of beek terug naar een toestand die beter aansluit bij het landschap en de natuurlijke processen. Het is een techniek die past binnen duurzaam waterbeheer en natuurherstelprojecten, vaak uitgevoerd in het kader van wetgeving zoals de Kaderrichtlijn Water en Waterbeheer van de 21e Eeuw.
Voordelen van Hermeanderen
Hermeanderen heeft diverse voordelen. Het belangrijkste voordeel is dat de rivier of beek weer meer water kan bergen, wat helpt bij het voorkomen van wateroverlast stroomafwaarts. Een meanderende waterloop zorgt voor meer variatie in stroomsnelheid, dieptes en oevertypen, wat leidt tot een grotere biodiversiteit en meer habitats voor diverse planten- en diersoorten. Daarnaast kan de waterkwaliteit verbeteren door natuurlijke zuiveringsprocessen in de meanders. Hermeandering kan ook erosie verminderen en de klimaatbestendigheid verhogen.
Uitvoering en Aandachtspunten
Hermeanderen kan op verschillende manieren worden uitgevoerd, zoals het uitgraven van nieuwe beekprofielen die de historische loop volgen, het aanleggen van natuurvriendelijke oevers, of door het inbrengen van obstakels zoals dood hout om spontane meandervorming te stimuleren. Bij de uitvoering is het belangrijk om rekening te houden met de specifieke kenmerken van de waterloop en het omringende landschap. Soms is er onvoldoende ruimte voor uitgebreide hermeandering, en kunnen alternatieve maatregelen zoals het vergroten van substraatheterogeniteit worden toegepast om ecologische winst te behalen. Het proces vereist vaak grondwerk en aanpassingen aan de oevers. Hoewel hermeanderen veel voordelen heeft, kan het ten koste gaan van economische voordelen die eerder door kanalisatie zijn ontstaan, zoals een kortere vaarweg.
Vergelijkbare termen
Natuurontwikkeling
Gebruikte bronnen: