Groteske
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een groteske is een decoratief element in de bouwkunst en toegepaste kunst, gekenmerkt door een fantasievolle combinatie van menselijke, dierlijke en plantaardige vormen.
Omschrijving
De term 'groteske' verwijst oorspronkelijk naar de decoraties die aan het einde van de 15e eeuw werden ontdekt in de ondergrondse ruïnes van Nero's Domus Aurea in Rome, die aanvoelden als 'grotten' (Italiaans: 'grotte'). Deze wandschilderingen bevatten overdadige, symmetrische versieringen met bizarre dieren en fabelwezens. Grotesken werden populair in de Renaissance en verspreidden zich via prentkunst naar diverse kunstvormen zoals schilderkunst, architectuur, edelsmeedwerk, glasschilderkunst en boekdrukkunst. Ze worden gebruikt om leegtes op te vullen en architectonische elementen te verlevendigen. Grotesken kunnen zowel humoristische als satirische trekken hebben.
Toepassing in de bouwkunst
In de architectuur worden grotesken toegepast als sculpturale of geschilderde decoraties op muren en daken. Ze kunnen functioneren als waterspuwers (waarbij ze vaak specifiek 'gargoyles' worden genoemd als ze water afvoeren), maar dienen ook puur als ornament. Middeleeuwse en Renaissance architectuur bevatten veel voorbeelden van grotesken. Ze beelden vaak grillige, mythische wezens uit en kunnen zowel op hoge, minder zichtbare plaatsen als prominent aanwezig zijn.
Grotesk als stijlkenmerk
Naast de specifieke decoratieve vorm, wordt 'grotesk' breder gebruikt als een term voor iets dat vreemd, bizar, monsterachtig of onnatuurlijk is. Dit kan zich uiten in kunst, literatuur en zelfs in architectuurstijlen die als disharmonisch of theatraal worden ervaren.
Vergelijkbare termen
Fresco
Gebruikte bronnen: