Ganggesteente
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Ganggesteente is een stollingsgesteente dat ontstaat door stolling van magma in spleten of gangen in de aardkorst, tussen dieptegesteenten en uitvloeiingsgesteenten in.
Omschrijving
Ganggesteenten vormen zich in ondergrondse scheuren of afvoerpijpen voor magma die zijn afgesloten. De stolling van het magma vindt hier plaats op geringere diepte dan bij dieptegesteenten, maar langzamer dan bij uitvloeiingsgesteenten. Hierdoor zijn ganggesteenten meestal niet volledig uitgekristalliseerd, maar bevatten ze wel kleine kristallen in een fijnkorrelige of glasachtige grondmassa. De textuur van het gesteente is bepalend voor de classificatie als ganggesteente. Ganggesteenten worden vaak aangetroffen als intrusieve dijken (dikes) of sills.
Vorming en Kenmerken
Het ontstaan van ganggesteenten hangt samen met de afkoelingssnelheid van het magma. Omdat de stolling plaatsvindt in smallere spleten of gangen binnen de aardkorst, koelt het magma sneller af dan bij dieptegesteenten (die diep onder het aardoppervlak stollen), maar langzamer dan bij uitvloeiingsgesteenten (die aan het oppervlak stollen). Deze relatief snelle afkoeling kan leiden tot fijnkorrelige gesteenten zoals apliet, terwijl langzamere afkoeling in grotere scheuren, vaak onder druk, kan resulteren in grotere kristallen, zoals bij pegmatieten. Bekende voorbeelden van ganggesteenten zijn granofier en doleriet (diabaas). Sommige pegmatieten worden ook tot de ganggesteenten gerekend, ondanks de aanwezigheid van zeer grote kristallen. Ganggesteenten kunnen ontsloten raken aan het aardoppervlak door tektonische opheffing.
Toepassing in de bouw
Ganggesteenten, als type natuursteen, kunnen in de bouw worden toegepast vanwege hun eigenschappen zoals hardheid en duurzaamheid. Voorbeelden van ganggesteenten die in de bouw worden gebruikt zijn porfier en doleriet. Porfier is een hard en duurzaam ganggesteente dat toegepast wordt voor onder andere verhardingen zoals kasseien. Doleriet, een donker en fijnkorrelig ganggesteente met dezelfde samenstelling als gabbro en basalt, wordt regelmatig gebruikt in combinatie met andere stollingsgesteenten.
Vergelijkbare termen
Stollingsgesteente
Gebruikte bronnen: