Badgir
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een badgir, ook bekend als windvanger of windtoren, is een traditioneel Iraans bouwelement dat natuurlijke ventilatie in gebouwen bevordert door wind op te vangen en naar binnen te leiden, of door luchtstromen op basis van temperatuurverschillen te benutten.
Omschrijving
Badgirs zijn verticale structuren die meestal bovenop gebouwen worden geplaatst, prominent aanwezig in de traditionele architectuur van Iran en gebieden die daardoor beïnvloed zijn. De werking kan op verschillende principes berusten, waaronder het afbuigen van wind naar beneden of het benutten van temperatuurgradiënten, al dan niet door zonlicht, om luchtstromen omhoog te creëren. Ze worden al duizenden jaren toegepast, met sporen die teruggaan tot het oude Egypte en Babylon, en zijn bijzonder effectief in hete, droge klimaten voor het passief koelen van gebouwen zonder mechanische middelen.
Werking
De werking van een badgir kan op meerdere principes gebaseerd zijn. Een veelvoorkomende methode is het naar beneden afbuigen van de luchtstroom. Daarnaast kunnen badgirs functioneren door luchtstromen omhoog te leiden. Dit kan gebeuren door een temperatuurgradiënt die door tocht ontstaat, of door een temperatuurgradiënt die door zonlicht wordt gecreëerd. In sommige gevallen werkt een badgir samen met een qanat (ondergronds waterkanaal) om de lucht verder te koelen en te bevochtigen voordat deze het gebouw binnenkomt.
Constructie
De constructie van een badgir is vaak afhankelijk van de heersende windrichting. In gebieden waar de wind consistent uit één richting komt, kan een badgir met slechts één opening volstaan. In plaatsen waar de windrichting vaker wisselt, zoals in Yazd, Iran, hebben badgirs vaak vier of zelfs acht openingen om wind uit verschillende richtingen op te vangen. Materialen zoals leem en ongebakken bakstenen worden traditioneel gebruikt, welke bijdragen aan de isolerende werking. De interne structuur kan kanalen bevatten die de lucht verdelen en eventueel via een waterreservoir leiden voor extra koeling.
Vergelijkbare termen
Windtoren
Gebruikte bronnen: