Altaarstuk
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een altaarstuk is een kunstwerk met een christelijk onderwerp, zoals een schilderij, muurschildering of beeldengroep, dat op of achter het altaar in een kerk wordt geplaatst.
Omschrijving
Altaarstukken zijn beelddragende objecten in christelijke kerken die meestal zijn ingelijst. Ze kunnen achter op het altaarblok worden geplaatst, aansluitend op de achterkant, of aan de muur achter het altaar worden gehangen. Altaarstukken kunnen zowel op het centrale hoogaltaar als op zijaltaren worden geplaatst. De voorstellingen op het altaarstuk hebben doorgaans betrekking op het leven van Christus, Maria of een heilige, vaak binnen een verhaal of leerzame scène, en kunnen ook een beschermheer van de kerk bevatten. Een bekend voorbeeld is het Lam Gods van Jan van Eyck.
Vormen en materialen
Altaarstukken kunnen verschillende vormen aannemen, zoals een enkel paneel, een triptiek (drieluik) of een polyptiek (veelluik) met scharnierende zijluiken die aan beide kanten beschilderd kunnen zijn. Historisch gezien werden altaarstukken vervaardigd uit materialen zoals hout, goud of zilver, soms ingelegd met juwelen. In de Renaissance en Barok werd het altaarstuk vaak uitgevoerd als een enkel, relatief hoog schilderij, ingekaderd in de architectonische opbouw van het altaar.
Gebruik en functie
Het gebruik van een altaarstuk ontstond in Zuid-Europa. Het voegde een visueel element toe dat belangrijk was voor middeleeuwse gelovigen die niet konden lezen. De afbeelding op het altaarstuk vertelt een verhaal uit de kerkmis en brengt de gelovige in contact met de afgebeelde heilige, dienend als middel tot devotie.
Vergelijkbare termen
Retabel
Gebruikte bronnen: