Alkaliteit
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Alkaliteit duidt op de mate waarin een oplossing basisch is, gekenmerkt door een pH-waarde hoger dan 7.
Omschrijving
In de bouw speelt alkaliteit een cruciale rol, met name bij materialen zoals cement en beton. Vers beton heeft een sterk alkalisch milieu met een pH-waarde van 12 of hoger. Deze hoge alkaliteit is essentieel voor de bescherming van wapeningsstaal tegen corrosie (roest). In dit basische milieu vormt zich een passiveringslaag op het staal, die corrosie helpt voorkomen. Echter, door invloeden van buitenaf zoals kooldioxide (CO₂) uit de lucht, kan de alkaliteit van het beton afnemen. Dit proces, carbonatatie genoemd, leidt tot een daling van de pH-waarde. Wanneer de pH onder een kritieke waarde zakt (vaak rond de 9 of lager), verdwijnt de beschermende passiveringslaag en kan het wapeningsstaal gaan roesten, wat kan leiden tot betonschade ('betonrot'). Alkaliteit is tevens relevant bij het gebruik van kalk als bindmiddel in mortels, waarbij de hoge alkaliteit bestand is tegen bepaalde pigmenten. Ook bij het (her)gebruik van secundaire bouwstoffen, zoals staalslakken, is het alkalische karakter (hoge pH) een belangrijk aandachtspunt vanwege mogelijke uitloging naar de bodem.
pH-waarde
De pH-waarde is een maat voor de zuurgraad van een oplossing. Een waarde lager dan 7 duidt op een zure oplossing, een waarde van 7 is neutraal en een waarde hoger dan 7 is basisch (alkalisch).
Carbonatatie
Carbonatatie is een chemisch proces waarbij kooldioxide (CO₂) uit de lucht reageert met de kalkachtige bestanddelen in materialen zoals beton. Dit leidt tot de vorming van calciumcarbonaat en een daling van de pH-waarde, waardoor de alkaliteit afneemt. Bij gewapend beton kan dit het verlies van de passiveringslaag op het wapeningsstaal veroorzaken, wat corrosie tot gevolg kan hebben.
Vergelijkbare termen
pH-waarde
Gebruikte bronnen: