Zwelklei
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Zwelklei is een kleisoort die aanzienlijk in volume kan toenemen bij wateropname (zwellen) en krimpen bij uitdroging.
Omschrijving
Zwelklei heeft de specifieke eigenschap om te zwellen wanneer het vocht opneemt en te krimpen wanneer het opdroogt. Dit komt door de microscopisch kleine kleikristallen met een plaatjesvorm die watermoleculen aantrekken en bij bevochtiging over elkaar heen kunnen schuiven. Dit proces van zwelling en krimp kan leiden tot spanningen en schade aan bouwconstructies, met name aan funderingen die direct op zwelklei zijn gebouwd (op staal gefundeerd). Problemen ontstaan vooral bij ongelijke zwelling of krimp onder verschillende delen van een gebouw, bijvoorbeeld door wisselende vochtigheid, de aanwezigheid van een kelder, ongelijke belasting of wateronttrekking door bomen. Klimaatverandering met extremere droge en natte periodes kan het effect van zwelklei op gebouwschade versterken.
Toepassingen en maatregelen
Naast de problematiek bij funderingen, wordt zwelklei, vaak bentoniet genoemd, ook doelbewust toegepast. Het wordt gebruikt om grond waterdicht te maken en voor het afdichten en opvullen van boorgaten en ondergrondse leidingen, bijvoorbeeld bij geothermieboringen of bij het repareren van ondoorlatende bodemlagen om kwelwater tegen te gaan. Om problemen met zwelklei bij gebouwen te beperken, kunnen maatregelen worden genomen, zoals het aanpassen van de waterhuishouding rond de fundering (bijvoorbeeld door afwatering via dakgoten verder van de gevel) en het vermijden van waterconsumerende bomen nabij constructies. Bij bestaande schade kunnen oplossingen variëren van stutten bij scheurvorming tot kostbare onderheien of sloop in extreme gevallen.
Vergelijkbare termen
Kleigrond
Gebruikte bronnen: