Wierden
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Wierden zijn kunstmatig opgeworpen verhogingen in het landschap, voornamelijk in de noordelijke kustgebieden van Nederland en Duitsland, bedoeld als bescherming tegen hoogwater.
Omschrijving
Wierden werden vanaf ongeveer 500 v.Chr. aangelegd in laaggelegen kweldergebieden die regelmatig overstroomden. Door huizen en stallen op deze heuvels te bouwen, waren bewoners en hun vee veilig voor hoogwater. De ophoging gebeurde gefaseerd, waarbij bewoningslagen en afval bijdroegen aan de groei van de wierde. Naast het bieden van een veilige woonplek, vormden wierden door de eeuwen heen archeologische schatkamers door de verschillende bewoningslagen. Hoewel veel wierden na de aanleg van dijken zijn afgegraven voor vruchtbare terpaarde, zijn er nog veel zichtbaar, met name in Groningen en Friesland, waar ze samen met terpen het landschap kenmerken.
Wierde versus Terp
Het verschil tussen 'wierde' en 'terp' is voornamelijk regionaal bepaald; in Groningen spreekt men meestal van wierden, terwijl in Friesland de term terp gangbaar is. Beide verwijzen naar kunstmatige woonheuvels ter bescherming tegen water. Het woord 'wierde' zou beter passen omdat het 'woonheuvel' zou betekenen, terwijl 'terp' verwant is aan 'dorp'. Wierden en terpen komen voor langs de Waddenkust van Nederland, Duitsland en Denemarken, evenals lokaal in Noord-Holland en Zeeland (daar 'werf' of 'vliedberg' genoemd).
Archeologische betekenis
Wierden zijn van grote archeologische waarde. De opeenvolgende bewoningslagen bevatten veel informatie over het leven van vroeger. Opgravingen, zoals die in de wierde van Ezinge, hebben belangrijke inzichten opgeleverd. Ondanks het afgraven van veel wierden, bevatten de resterende delen en afgegraven vlakken nog steeds waardevolle archeologische resten die beschermd zijn.
Vergelijkbare termen
Terpen
Gebruikte bronnen: