Vorstweerstand
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Vorstweerstand is de mate waarin een bouwmateriaal bestand is tegen schade veroorzaakt door het bevriezen en ontdooien van water in de poriën.
Omschrijving
Wanneer water in bouwmaterialen, zoals beton, metselwerk of natuursteen, bevriest, zet het ongeveer 9% uit. Deze volumetoename creëert interne druk in het materiaal. Bij herhaalde vorst-dooicycli kan deze druk leiden tot scheurvorming, afschilfering of afbrokkeling, wat vorstschade wordt genoemd. De mate waarin een materiaal hiertegen bestand is, bepaalt de vorstweerstand. Materialen met een hoge vorstweerstand beperken de wateropname of kunnen de druk die ontstaat bij bevriezing opvangen. Vorstweerstand is vooral belangrijk voor bouwdelen die worden blootgesteld aan wisselende temperaturen en vocht, zoals gevels, bestratingen en funderingen.
Vorstschade en materialen
Vorstschade kan optreden bij diverse bouwmaterialen. Bij baksteen kan de structuur, met name bij strengpers bakstenen met 'platte' capillairen, vocht opnemen dat bij bevriezing schade veroorzaakt. Goed geproduceerde bakstenen met een geschikte textuur kunnen vorstbestendig zijn doordat vocht kan uitzetten zonder de steen te breken. Bij beton is vorstschade, ook wel afschilfering of afspatten genoemd, een probleem dat vooral voorkomt bij verzadigd of jong beton met veel vrij water. Toevoeging van luchtbelvormers kan de vorst- en dooizoutbestandheid van beton verbeteren door ruimte te bieden voor het uitzettende water. Natuursteen varieert sterk in vorstbestendigheid; dichtere steensoorten zoals graniet en basalt hebben een lagere waterabsorptie en zijn daardoor beter bestand tegen vorst dan poreuzere soorten zoals kalksteen en zandsteen.
Normen en uitvoering
De vorst-dooiweerstand van bouwmaterialen wordt getest volgens normen. Voor baksteen wordt dit bijvoorbeeld geregeld in NEN-EN 771-1, waarbij de vorst-dooiweerstand wordt verklaard op basis van toepasbaarheid in verschillende klimatologische omstandigheden (F0, F1, F2). Voor natuursteen zijn er proeven om onder andere de wateropslorping en vorstbestandheid te bepalen. Bij de uitvoering van bouwwerken in koude periodes zijn maatregelen nodig om vorstschade te voorkomen. Dit omvat onder meer het beschermen van vers gestort beton tegen vorst en het aanhouden van een minimale aanlegdiepte voor funderingen (vorstgrens) om opvriezen van de grond te voorkomen. In de bouwsector gelden ook regels rondom 'vorstverlet', waarbij onder bepaalde omstandigheden, zoals een te lage gevoelstemperatuur, werkzaamheden buiten gestaakt mogen worden.
Vergelijkbare termen
Vorst-dooicyclus
Gebruikte bronnen: