Vernier-schaal
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een vernier-schaal, ook wel nonius genoemd, is een secundaire schaal die wordt gebruikt op meetinstrumenten, zoals een schuifmaat, om nauwkeurigere metingen mogelijk te maken dan met de hoofdschaal alleen.
Omschrijving
De vernier-schaal is een hulpmiddel dat, in combinatie met een vaste hoofdschaal, zorgt voor een nauwkeurige aflezing, zelfs wanneer de meting tussen twee deelstrepen van de hoofdschaal valt. Dit wordt bereikt door mechanische interpolatie. De schaalverdeling van een vernier-schaal wijkt hierbij af van de hoofdschaal. Bij een schuifmaat bestaat de vernier-schaal vaak uit bijvoorbeeld 10 delingen die overeenkomen met 9 delingen op de hoofdschaal. Door te kijken welke lijn op de vernier-schaal precies samenvalt met een lijn op de hoofdschaal, kan de fractie van een schaaldeel op de hoofdschaal worden bepaald. Dit principe, bedacht door Pierre Vernier, maakt het mogelijk om metingen af te lezen met een grotere precisie, bijvoorbeeld tot op 0,02 mm.
Achtergrond
De vernier-schaal is vernoemd naar de Franse wiskundige Pierre Vernier (1580-1637), die het principe in 1631 beschreef. Het concept van een hulpschaal voor nauwkeurigere aflezingen werd echter eerder geïntroduceerd door de Portugese wiskundige Pedro Nunes (Nonius) in 1542; de vernier-schaal van Vernier was een vereenvoudiging hiervan. Daarom wordt de vernier-schaal in sommige talen ook wel nonius genoemd.
Toepassing op een schuifmaat
Op een schuifmaat maakt de vernier-schaal deel uit van het beweegbare deel. De hoofdschaal bevindt zich op het vaste deel. Naast het meten van buitenmaten met de buitenbekken, kunnen schuifmaten met een vernier-schaal ook binnenmaten meten met de binnenbekken en dieptematen met een dieptestaaf. Het aflezen van een schuifmaat met vernier-schaal omvat het combineren van de aflezing op de hoofdschaal (het laatste hele schaaldeel vóór de nul van de vernier) met de aflezing op de vernier-schaal (waar een lijn van de vernier samenvalt met een lijn van de hoofdschaal).
Vergelijkbare termen
Schuifmaat
Gebruikte bronnen: