Veranderbaarheid
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Veranderbaarheid in de bouw verwijst naar het vermogen van een gebouw om gedurende de levensduur aangepast te kunnen worden aan veranderende eisen, functies of omstandigheden, bij voorkeur zonder ingrijpende verbouwingen.
Omschrijving
De noodzaak van veranderbaarheid in gebouwen neemt toe omdat gebouwen, met een gemiddelde levensduur van 50 tot 75 jaar, langer meegaan dan de gebruiksperiode door een specifieke gebruiker of functie. Een gebouw dat aanpasbaar is, blijft beter bruikbaar, nu en in de toekomst. Dit concept, ook wel adaptief bouwen, open bouwen of flexibel bouwen genoemd, maakt een langere levensduur van het gebouw mogelijk. Dit is relevant voor zowel woningen als utiliteitsgebouwen, zoals kantoren. Bij woningen speelt aanpasbaarheid bijvoorbeeld een rol om bewoners langer thuis te laten wonen bij verminderde mobiliteit. Bij kantoren kan het eenvoudig aanpassen van de indeling nodig zijn door wisselende teams of functies.
Aspecten van veranderbaarheid
Er kunnen verschillende soorten flexibiliteit of veranderbaarheid in gebouwen worden onderscheiden. Hieronder vallen onder meer de flexibiliteit om een gebouw of deel ervan anders in te delen, in te richten of te gebruiken (her)indelingsflexibiliteit. Ook de mogelijkheid tot uitbreiding van een gebouw valt hieronder. Losmaakbaarheid, de flexibiliteit om een gebouw of deel ervan te demonteren, is eveneens een aspect van veranderbaarheid.
Ontwerpprincipes
Om veranderbaarheid te realiseren, kunnen diverse ontwerpprincipes worden toegepast. Een belangrijk principe is het scheiden van elementen met verschillende levensduren, zoals de draagconstructie, installaties en inrichting (Shearing layers). Door te werken met een dragende structuur van balken en kolommen in plaats van dragende muren, wordt de indeling flexibeler. Ook een grotere vrije verdiepingshoogte kan bijdragen aan toekomstige aanpasbaarheid van installaties en indelingen. Prefabricage en modulaire bouwsystemen kunnen eveneens de veranderbaarheid vergroten doordat bouwdelen eenvoudiger aangepast of vervangen kunnen worden. Aanpasbaar bouwen houdt in dat al bij het ontwerp rekening wordt gehouden met mogelijke toekomstige aanpassingen.
Vergelijkbare termen
Flexibiliteit
Gebruikte bronnen: