Trachiet
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Trachiet is een grijs fijnkorrelig tot porfierachtig vulkanisch stollingsgesteente dat voornamelijk uit alkaliveldspaat bestaat.
Omschrijving
Trachiet is een extrusief stollingsgesteente, gevormd door de stolling van magma met een specifiek chemische samenstelling, rijk aan alkaliveldspaat en relatief arm aan silica. Het kan een fijnkorrelige (afanitische) of porfierachtige textuur hebben, waarbij grotere kristallen (fenocrysten) van bijvoorbeeld sanidien ingebed zijn in een fijnere grondmassa. De naam 'trachiet' komt van het Griekse woord 'trachys', wat 'ruw' betekent, verwijzend naar de typisch ruwe textuur van het gesteente. Trachiet komt voor in vulkanische gebieden met alkali-rijk vulkanisme, zoals delen van de Duitse Eifel, de Azoren en Tenerife.
Samenstelling en eigenschappen
De samenstelling van trachiet wordt gekenmerkt door een silicagehalte van meestal rond de 60-65% en een hoog gehalte aan alkalimetaaloxiden (meer dan 7% Na2O plus K2O). Het bestaat voornamelijk uit alkaliveldspaatmineralen zoals sanidien of orthoklaas. Daarnaast kunnen kleinere hoeveelheden andere mineralen zoals kwarts, biotiet (glimmer), hoornblende en augiet (pyroxeen) aanwezig zijn. De dominantie van alkaliveldspaat geeft trachiet zijn kenmerkende roze, lichtgrijze of witte kleur, hoewel ook bruine, donkergroen-grijze en groene varianten voorkomen. Trachiet heeft een hardheid van ongeveer 6 op de schaal van Mohs en een gemiddelde dichtheid van 2.43 - 2.45 g/cm³. Het gesteente kan variëren in uiterlijk, soms met gestreepte patronen. Sanidienkristallen in trachiet kunnen aan het oppervlak vrij komen te liggen doordat de omgevende massa verweert, wat resulteert in langwerpige openingen.
Toepassingen in de bouw
Trachiet is door de geschiedenis heen voor diverse doeleinden gebruikt in de bouw, hoewel minder wijdverbreid dan graniet of marmer. Het is toegepast als bouwsteen, gevelbekleding, straatsteen, en voor tuindecoratie en kantoorgebouwen. In het interieur is het gebruikt voor vloeren, decoratieve aggregaten en interieurdecoratie. Ook in de bouwindustrie vindt trachiet toepassing als dimension stone, voor het bouwen van huizen of muren, in de cementproductie, als bouwaggregaat en verkeersveiligheidsaggregaat, en voor landscaping. Historisch gezien is trachiet gebruikt voor monumenten, beeldhouwwerk en kleine figuren. In Nederland is Drachenfels trachiet uit het Zevengebergte in Duitsland een bekende soort die al in de Romaanse periode werd toegepast in onder andere kerken en stadspoorten. Andere toegepaste soorten zijn Weidenhahn, Selters en Reimerath trachiet, evenals het Tsjechische Tepla trachiet dat sinds de jaren negentig wordt gebruikt bij restauraties.
Vergelijkbare termen
Graniet
Gebruikte bronnen: