Stadsgracht
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een stadsgracht is een gegraven waterweg binnen stedelijk gebied, die oorspronkelijk vaak diende als verdedigingswerk of voor transport.
Omschrijving
Stadsgrachten zijn historische elementen in veel steden. Ze werden aangelegd als onderdeel van de stadsverdediging, bijvoorbeeld in combinatie met stadswallen of stadsmuren, en als waterweg voor transport en afvoer van afval. Na de aanleg van de stadsmuur in Maastricht in de 13e eeuw, bleek deze al snel te krap en werd een nieuwe muur gebouwd. De gracht behorende bij de eerste muur werd gedempt en hierop werden later straten aangelegd, zoals de Kleine Gracht. De gracht diende niet alleen als barrière, maar kon ook voorzien zijn van verdedigingswerken zoals poorten en bruggen die deel uitmaakten van de stadsverdediging. In latere tijden, na het verlies van hun militaire functie, zijn veel stadsgrachten gedempt of omgevormd en hebben ze soms een andere rol gekregen, bijvoorbeeld voor klimaatadaptatie, waterberging en het vergroten van biodiversiteit in de stad.
Onderhoud en beheer
Onderhoud van stadsgrachten is noodzakelijk. Dit kan variëren van het uitdiepen en baggeren om verzanding tegen te gaan, tot het herstellen van kademuren. Soms worden specifieke voorzieningen, zoals trapjes voor watervogels, onderhouden om de ecologische waarde te behouden. Ook rioleringswerkzaamheden in de nabijheid van stadsgrachten kunnen voorkomen.
Vergelijkbare termen
Stadsmuur
Gebruikte bronnen: