Spaarbekkencentrale
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een spaarbekkencentrale is een type waterkrachtcentrale die energie opslaat en elektriciteit produceert door water tussen een hoger gelegen spaarbekken en een lager gelegen waterbron te verplaatsen.
Omschrijving
Een spaarbekkencentrale bestaat uit een bovenbekken (spaarbekken) en een benedenbekken of rivier. Wanneer er een overschot aan elektriciteit is op het net, vaak tijdens daluren of bij veel wind- en zonne-energieproductie, wordt water vanuit het lager gelegen bekken naar het hoger gelegen spaarbekken gepompt. Dit proces slaat potentiële energie op. Wanneer er juist veel vraag naar elektriciteit is, wordt het opgeslagen water vanuit het bovenbekken via turbines naar het benedenbekken geleid. De vallende waterkracht drijft de turbines aan, die op hun beurt generatoren activeren om elektriciteit op te wekken. De centrales zijn daarmee een flexibele en snel inzetbare bron van regelbare elektriciteit en spelen een belangrijke rol in het stabiliseren van het energienet, met name met de toename van variabele hernieuwbare energiebronnen.
Werking en functie
Het hoofdkenmerk van een spaarbekken is het opslaan van grote hoeveelheden water voor nuttig gebruik op een later moment. Bij een spaarbekkencentrale wordt water in het bovenbekken opgeslagen als potentiële energie. Deze energie kan snel worden omgezet in elektriciteit door het water naar het lager gelegen bekken te laten stromen via turbines. De omkeerbare turbines kunnen ook fungeren als pompen om het water bij een overschot aan (goedkope) elektriciteit weer naar boven te pompen. Dit maakt de centrale een belangrijke schakel voor energieopslag en het balanceren van het elektriciteitsnet. Spaarbekkencentrales kunnen binnen enkele tientallen seconden worden opgestart en snel vermogen leveren bij onverwachte uitval van andere centrales of bij pieken in de vraag. Het rendement van een spaarbekkencentrale ligt doorgaans rond de 75-80%.
Voordelen en Toepassingen
Spaarbekkencentrales gelden als een milieuvriendelijke methode voor grootschalige energieopslag, omdat ze geen fossiele brandstoffen verbruiken en nauwelijks CO2 uitstoten. Ze zijn essentieel voor het opvangen van de groeiende behoefte aan flexibiliteit in het elektriciteitsnetwerk als gevolg van de wisselende productie van zonne- en windenergie. Naast energieopwekking kan een spaarbekken ook dienen voor waterbeheer, zoals het tijdelijk vasthouden van overtollig regenwater om wateroverlast te voorkomen of voor de levering van drinkwater of irrigatie, hoewel de primaire functie bij een spaarbekkencentrale gericht is op energieproductie en -opslag. Bekende voorbeelden van spaarbekkencentrales zijn te vinden in Vianden (Luxemburg) en Coo-Trois-Ponts (België), waarbij de centrale in Coo een belangrijke rol speelt in de Belgische energiemix en beschouwd wordt als de 'grootste batterij' van België.
Vergelijkbare termen
Waterkrachtcentrale
Gebruikte bronnen: