Smeedwerk
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Smeedwerk is het proces waarbij metaal, vaak verhit, wordt gevormd door middel van drukkrachten, veelal door hameren op een aambeeld of persen met matrijzen, om zo een gewenste vorm te verkrijgen en de mechanische eigenschappen te verbeteren.
Omschrijving
Smeedwerk is een eeuwenoude metaalbewerkingstechniek die wordt toegepast om duurzame en vormvaste metalen onderdelen te produceren. Het proces kan zowel met verhit metaal (warm smeden of heet smeden) als bij kamertemperatuur (koud smeden) plaatsvinden, afhankelijk van het type metaal en de gewenste eigenschappen en vorm. Door het smeden verandert de kristalstructuur van het metaal, wat leidt tot een verhoogde sterkte en stugheid van het product. Smeedwerk wordt gebruikt voor een breed scala aan toepassingen, van robuuste en slijtvaste onderdelen in de auto-industrie en machinebouw tot gedetailleerde en esthetische elementen in de bouw en voor decoratieve doeleinden. Het ambachtelijke karakter, zeker bij vrije vorm smeden, maakt unieke en op maat gemaakte ontwerpen mogelijk.
Toepassingen in de bouw en daarbuiten
In de bouw wordt smeedwerk traditioneel toegepast voor functionele en decoratieve elementen zoals hekwerken, poorten, leuningen, raam- en deurroosters, sierankers en gehengen (deur- of raamhengsel). Sierankers, vaak met diverse motieven, dienen niet alleen ter versteviging van muren, maar ook als ornament. Gehengen zijn scharnierende smeedstukken die het mogelijk maken deuren, luiken of ramen te draaien. Naast de bouw wordt smeedwerk breed ingezet in diverse andere industrieën, waaronder de landbouw, automobielindustrie, spoorwegen, machinebouw en voor armaturen.
Gebruikte materialen
Voor smeedwerk worden diverse metalen en legeringen gebruikt. Veelvoorkomende materialen zijn onder andere ongelegeerd staal, gelegeerd staal, roestvaststaal (RVS), aluminium, titanium, messing en brons. Smeedijzer, een ijzerlegering met een laag koolstofgehalte, is een traditioneel materiaal voor smeedwerk, met name voor ambachtelijke en decoratieve toepassingen zoals hekwerken en ornamenten. Het heeft een vezelige structuur en een betere treksterkte dan gietijzer.
Smeedmethoden
Er zijn verschillende methoden om metaal te smeden. Bij 'vrije vorm smeden' wordt het metaal gevormd tussen platte of eenvoudig gevormde matrijzen, wat flexibiliteit biedt in vormgeving maar meer vakmanschap vereist voor nauwkeurige afmetingen. 'Matrijssmeden' of 'gesloten matrijssmeden' maakt gebruik van complexe, volledig omsluitende matrijzen om zeer nauwkeurige en consistente vormen te produceren, en wordt veel toegepast in industriële massaproductie. Bij matrijssmeden wordt verhit metaal tussen twee op maat gemaakte matrijzen geplaatst en geperst. Een andere methode is 'open matrijssmeden'. Smeedprocessen kunnen zowel heet (boven de herkristallisatietemperatuur) als koud (bij kamertemperatuur) worden uitgevoerd, waarbij koud smeden onderdelen met een uitstekende oppervlakteafwerking en maatnauwkeurigheid kan opleveren en het metaal sterker maakt door verharding.
Vergelijkbare termen
Smeedijzer
Gebruikte bronnen: