Schelpkalk
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Schelpkalk is luchthardende kalk die wordt gewonnen door zeeschelpen te branden bij hoge temperaturen en vervolgens te blussen.
Omschrijving
Schelpkalk werd traditioneel verkregen door zeeschelpen of strandschelpen te branden bij temperaturen rond 900°C. Tijdens dit proces ontleedt het calciumcarbonaat (CaCO3) in de schelpen tot calciumoxide (CaO), ook wel ongebluste kalk genoemd, en kooldioxide (CO2). De ongebluste kalk wordt vervolgens met water geblust, waardoor calciumhydroxide (Ca(OH)2) ontstaat. Dit is gebluste kalk, in dit geval afkomstig van schelpen. Schelpkalk is een typisch Nederlandse metselkalk die voor opgaand werk werd gebruikt en hardt uit door de opname van koolzuur uit de lucht (luchtharding). Vanwege het aanwezige slib in schelpen kan schelpkalk ook een zwak hydraulisch karakter bezitten. Hoewel echte schelpkalkbranderijen in Nederland gesloten zijn, wordt de term nog gebruikt voor luchthardende kalkmortels, vaak op basis van steenkalk, die in de bouw, met name bij restauraties, worden toegepast.
Eigenschappen en toepassing
Zuivere schelpkalk heeft voornamelijk luchthardende eigenschappen, wat betekent dat het uithardt door de opname van kooldioxide uit de lucht. Door de aanwezigheid van slib in de schelpen kan schelpkalk echter ook een licht hydraulisch karakter hebben, wat uitharding onder water mogelijk maakt. Schelpkalkmortels stonden bekend om hun elasticiteit en duurzaamheid en werden veel gebruikt voor opgaand metselwerk. Voor toepassingen die waterbestendigheid vereisten, zoals kelders of sluizen, werd aan schelpkalk vaak tras (gemalen tufsteen) toegevoegd om de mortel hydraulisch te maken. Tegenwoordig worden luchtkalkmortels, die qua eigenschappen lijken op traditionele schelpkalkmortels, aanbevolen voor restauratiewerkzaamheden om compatibel te zijn met oude bouwmethoden en materialen. Deze mortels zijn elastischer en dampopener dan cementmortels, wat gunstig is voor het behoud van historisch metselwerk.
Vergelijkbare termen
Kalkmortel
Gebruikte bronnen: