Scharnieren
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Scharnieren zijn bewegende verbindingen, veelal bestaande uit twee delen die door een pen of as met elkaar zijn verbonden, waardoor draaiing mogelijk is tussen de bevestigde delen.
Omschrijving
Scharnieren zijn essentiële onderdelen binnen de bouwkunde en techniek die worden gebruikt om twee constructiedelen met elkaar te verbinden op een manier die rotatie toestaat. Ze bestaan doorgaans uit twee scharnierbladen of delen, die met elkaar verbonden worden door een scharnierpen of stift. Deze pen fungeert als het draaipunt. De scharnierbladen worden bevestigd aan de te verbinden delen, zoals een deur en een kozijn. Bij het sluiten van bijvoorbeeld een deur vallen de scharnierbladen in uitsparingen in het kozijn en de deur. Het goed functioneren van scharnieren is belangrijk voor een soepele beweging. Scharnieren vallen onder de categorie hang- en sluitwerk.
Toepassing en soorten scharnieren
Scharnieren worden breed toegepast in de bouw, onder andere bij deuren, ramen, kasten en poorten. Er zijn veel verschillende soorten scharnieren, die variëren in materiaal, formaat en toepassing. Voorbeelden van scharniersoorten zijn kogellagerscharnieren, paumelles, pianoscharnieren, bochtscharnieren en onzichtbare scharnieren. Kogellagerscharnieren en paumelles zijn veelgebruikte types voor deuren. Pianoscharnieren kenmerken zich door hun lange, dunne vorm en worden vaak gebruikt voor deuren of kasten. Bochtscharnieren hebben geknikte bladen om het draaipunt te verleggen. Onzichtbare scharnieren worden toegepast wanneer het scharnier niet zichtbaar mag zijn als de deur gesloten is. Voor buitentoepassingen worden soms veiligheidsscharnieren met dievenklauwen gebruikt om inbraak te bemoeilijken. Bij speciale constructies, zoals taatsdeuren, wordt gebruik gemaakt van taatsscharnieren waarbij de deur om een verticale as draait. Ook in grotere constructies, zoals bruggen, kunnen scharnieropleggingen worden toegepast om beweging mogelijk te maken.
Materialen
Scharnieren worden vervaardigd uit diverse materialen, afhankelijk van de vereisten voor sterkte, gewicht en corrosiebestendigheid. Veelvoorkomende materialen zijn staal, roestvrij staal (RVS), messing en kunststof. RVS 304 en 316 worden vaak gebruikt vanwege hun goede corrosiewerende eigenschappen, met name in veeleisende omgevingen. Staal, eventueel gegalvaniseerd of gepoedercoat, biedt een goede basissterkte en kan bij grotere series kosteneffectief zijn. Kunststof scharnieren zijn geschikt voor situaties waar corrosiebestendigheid en een laag gewicht belangrijk zijn.
Gebruikte bronnen: