Schacht
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een schacht is in de bouwkunde een verticale open verbinding of kokervormige ruimte in een gebouw, gebruikt voor onder andere leidingen, kabels, liften of ventilatie.
Omschrijving
Schachten zijn essentiële bouwkundige elementen die verticale transport en de aanleg van diverse installaties mogelijk maken binnen gebouwen. Ze kunnen variëren in functie, zoals leidingschachten voor nutsvoorzieningen (water, gas, elektra, telecom), liftschachten voor personen- of goederenvervoer, of ventilatieschachten voor luchtverversing. De constructie van een schacht kan op verschillende manieren plaatsvinden, bijvoorbeeld door metselwerk, beton (in situ gestort of prefab elementen) of staalconstructies. Bij het ontwerpen en realiseren van schachten moet rekening gehouden worden met diverse aspecten, zoals brandveiligheid, geluidsisolatie en voldoende ruimte voor installaties en onderhoud.
Typen schachten in de bouw
In de bouw komen verschillende typen schachten voor, afhankelijk van hun functie. Een liftschacht is de ruimte waarin een liftkooi beweegt en is essentieel voor verticale personen- of goederenvervoer. Leidingschachten, ook wel technische schachten of stijgpunten genoemd, worden gebruikt om diverse leidingen en kabels van verschillende verdiepingen te transporteren, zoals waterleidingen, gasleidingen, elektriciteitskabels en telecommunicatiekabels. Ventilatieschachten zorgen voor de aan- of afvoer van lucht en zijn belangrijk voor een gezond binnenklimaat, bijvoorbeeld voor de ventilatie van kruipruimtes of als onderdeel van een mechanisch ventilatiesysteem. Daarnaast bestaan er in historische architectuur ook schachten als onderdeel van een zuil of pilaster, gelegen tussen het basement en het kapiteel.
Belangrijke overwegingen
Bij de realisatie van schachten zijn diverse aspecten cruciaal. Brandveiligheid is van groot belang, omdat schachten bij brand als een 'schoorsteen' kunnen werken en rook en vuur snel kunnen verspreiden. Daarom worden vaak brandwerende materialen en afdichtingen toegepast. Geluidsisolatie is een ander aandachtspunt, met name bij leidingschachten, om geluidsoverdracht van bijvoorbeeld waterstroming te beperken. Voldoende ruimte in de schacht is essentieel voor de installatie en het onderhoud van leidingen en systemen; over het algemeen geldt dat een schacht 'nooit te groot kan zijn' om installatie te vergemakkelijken. Toegankelijkheid voor onderhoud is eveneens belangrijk, wat soms wordt opgelost door het plaatsen van inspectieluiken.
Vergelijkbare termen
Koker
Gebruikte bronnen: