Sacristie
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een sacristie is een ruimte in of bij een kerk, gebruikt voor de voorbereiding op kerkelijke diensten en het bewaren van liturgische benodigdheden.
Omschrijving
De sacristie, soms ook gerfkamer genoemd, is een functionele ruimte die zich doorgaans naast of nabij het altaar of koor van een kerk bevindt. Het dient als bewaarplek voor liturgische gewaden en vaten, zoals kelken en cibories, en als kleed- en voorbereidingsruimte voor geestelijken en hun assistenten. Het interieur van een sacristie is traditioneel ingericht met kasten en opbergmeubels voor boeken, paramenten en vaatwerk. Vaak is er ook een lavabo of piscina aanwezig voor rituele handenwassing en het reinigen van heilige vaten. Hoewel de omvang en aankleding kunnen variëren, van eenvoudig tot rijk gedecoreerd met bijvoorbeeld stucwerk, ligt de nadruk op de praktische functie ter ondersteuning van de eredienst.
Ligging en kenmerken
Historisch werden sacristieën bij de bouw van nieuwe kerken vaak aan de noordkant van het koor gesitueerd. Het interieur van een sacristie kan specifieke elementen bevatten, zoals een lavabo voor rituele reiniging en diverse opbergmeubels. In grotere sacristieën, zoals die in abdijen, kunnen meer kasten en spiegels aanwezig zijn. Naast de deur van de sacristie hangt soms een sacristiebel, een kleine luidklok die het begin van de mis aankondigt.
Alternatieve benamingen
Een verouderde benaming voor sacristie is gerfkamer. Deze term is afgeleid van het oud-Nederlandse 'gerven', wat 'zich gereedmaken' betekent. De term 'gerfkamer' wordt met name in de oostelijke provincies van Nederland nog aangetroffen. In protestantse kerken wordt een vergelijkbare ruimte ook wel consistoriekamer genoemd.
Vergelijkbare termen
Koor
Gebruikte bronnen: