Radioactiviteit
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Radioactiviteit is het natuurkundige verschijnsel waarbij atoomkernen van instabiele isotopen vervallen en daarbij ioniserende straling uitzenden.
Omschrijving
Radioactiviteit komt van nature voor in de aarde, de kosmos en ook in het menselijk lichaam. Het kan niet worden waargenomen met de zintuigen, maar wel worden gemeten met speciale apparatuur. Blootstelling aan radioactieve straling kan, vooral bij hoge dosis over langere tijd, schadelijk zijn voor levende organismen doordat het cellen en DNA kan beschadigen. Het menselijk lichaam heeft echter een herstellend vermogen om schade door lagere doses te repareren. Naast natuurlijke bronnen kan radioactiviteit ook kunstmatig worden opgewekt en toegepast, bijvoorbeeld in de geneeskunde (diagnostiek en behandeling van kanker), industrie (meten van dichtheden, controleren van lasnaden) en voor energieproductie in kerncentrales. Wet- en regelgeving, zoals het Besluit basisveiligheidsnormen stralingsbescherming, stelt regels om mens en milieu te beschermen tegen de risico's van ioniserende straling.
Radioactiviteit in de bouw
Bouwmaterialen bevatten vaak sporen van natuurlijke radioactieve elementen zoals uranium, thorium en kalium-40, afkomstig uit de grondstoffen waaruit ze zijn vervaardigd, zoals beton, baksteen en natuursteen. Hoewel de concentratie meestal laag is, kunnen bepaalde materialen een hogere concentratie bevatten. Een belangrijke bron van blootstelling aan natuurlijke radioactiviteit in gebouwen is radongas, dat vrijkomt uit de bodem en bouwmaterialen en zich binnenshuis kan ophopen, vooral bij onvoldoende ventilatie. De vaste stoffen die ontstaan bij het verval van radon (radondochters) kunnen, na inademing, longkanker veroorzaken. De Europese richtlijn 2013/59/Euratom stelt een wettelijk kader voor de natuurlijke radioactiviteit van bouwmaterialen om de blootstelling van de bevolking te beperken.
Soorten straling
Bij radioactief verval kunnen verschillende soorten ioniserende straling vrijkomen, waaronder alfa- (α), bèta- (β) en gammastraling (γ), en in sommige gevallen neutronenstraling.
Gebruikte bronnen: