Potstal
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een potstal is een staltype waarbij strooisel, zoals stro of heideplaggen, periodiek wordt toegevoegd aan de mest op de stalvloer, waardoor een steeds dikkere laag ontstaat waar het vee op verblijft.
Omschrijving
Bij een potstal wordt de mest van het vee niet dagelijks verwijderd, maar bedekt met een nieuwe laag organisch materiaal. Dit kan stro, maar ook heideplaggen, bladeren of zaagsel zijn. Door het aanstampen door het vee en het toevoegen van nieuw strooisel, ontstaat een compacte laag mest en stro die ophoogt. Het vee komt hierdoor steeds hoger te staan. Deze methode werd in Nederland en België veelvuldig toegepast, met name op zandgronden, en resulteerde in het ontstaan van vruchtbare akkers (essen) door het uitrijden van de opgepotte mest. De potstal wordt nog steeds gebruikt, onder andere in de biologische veehouderij, schaapskooien en soms in de paardenhouderij. De broei in de mestlaag kan zorgen voor enige verwarming in de stal. Over het algemeen staat het vee los in een potstal.
Historische context en gebruik
Potstallen waren historisch van groot belang voor gemengde agrarische bedrijven, met name op zandgronden. Het vee leverde niet alleen producten, maar vooral mest die onmisbaar was voor het bemesten van de relatief arme akkers. De mest werd in de potstal verzameld, vaak in een verdiept gedeelte van de stal. Het toevoegen van organisch materiaal aan de mest, zoals heideplaggen, vergrootte de hoeveelheid mest en zorgde voor een enigszins droog ligbed voor de dieren. Wanneer de laag mest hoog genoeg was, werd de stal geleegd en de goed aangestampte en gerijpte mest uitgereden over het land. Dit systeem, ook wel potstalcultuur genoemd, heeft bijgedragen aan de vorming van de kenmerkende enkeerdgronden of essen. Door het intensief afplaggen van heide voor strooisel ontstonden soms stuifzandvlaktes.
Hygiëne en moderne toepassingen
In historische potstallen kon de hygiëne te wensen overlaten. Donkere en vochtige omstandigheden en ammoniakdampen konden schadelijk zijn voor mens en dier en de kwaliteit van producten beïnvloeden. Met de komst van hygiënischere stalsystemen zoals de grupstal verdwenen veel potstallen na 1900. Tegenwoordig wordt het principe van de potstal nog steeds toegepast, met name in de biologische veehouderij, bij schaapskooien en in de melkgeitenhouderij. Soms wordt een deel van de stal als potstal ingericht, eventueel in combinatie met een roostervloer om de afvoer van urine te verbeteren en ammoniakuitstoot te verminderen. Naast stro worden ook andere materialen zoals vezelhennep, vlas, zaagsel of pindadoppen gebruikt als strooisel.
Vergelijkbare termen
Compoststal
Gebruikte bronnen: