Pantograaf
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een pantograaf is een mechanisch instrument dat oorspronkelijk werd gebruikt voor het vergroten of verkleinen van tekeningen.
Omschrijving
De pantograaf, ook wel tekenaap genoemd, is een hulpmiddel dat historisch werd ingezet door (technisch) tekenaars om nauwkeurig kopieën te maken van tekeningen op een andere schaal. Het apparaat werkt op basis van een parallellogramconstructie. Door met een punt het origineel te volgen, tekent een andere punt automatisch de verkleinde of vergrote kopie. Vroeger werden pantografen gemaakt van hout of metaal, later ook van kunststof. Tekenmachines hebben de pantograaf grotendeels vervangen voor dit doeleinde.
Andere toepassingen
Naast het gebruik als tekengereedschap wordt de term 'pantograaf' ook gebruikt voor de harmonicavormige stroomafnemer op treinen en trams die contact maakt met de bovenleiding om elektrische stroom af te nemen. Het deel dat direct contact maakt met de rijdraad heet het schuitje of sleepstuk. Bij treinen en trams wordt de bovenleiding vaak met een lichte zigzag gespannen om gelijkmatige slijtage van de pantograaf te bevorderen. In een andere context kan een pantograaf ook een kopieerapparaat zijn dat op schaal 1:1 wordt gebruikt, bijvoorbeeld als accessoire bij een plasmasnijder voor het overbrengen van vormen op metaalplaat.
Vergelijkbare termen
Tekentafel
Gebruikte bronnen: