Pandgang
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een pandgang is een overdekte wandelgang of galerij die kenmerkend is voor kloosters en kerken, en meestal een binnenplaats (pandhof) omsluit.
Omschrijving
Pandgangen, ook wel kruisgangen, claustra of ambulatoria genoemd, vormen een essentieel onderdeel van historische kloosters en kapittelkerken. Ze bestaan doorgaans uit vier overdekte gangen met arcades (een reeks bogen) die rondom een open binnenplaats, de pandhof, zijn gerangschikt. Deze gangen dienen als verbindingsroute tussen de verschillende belangrijke ruimtes van het klooster, zoals de kerk, refter, kapittelzaal en slaapzaal. Naast hun functie als verkeersruimte, boden pandgangen vroeger beschutting tegen weersinvloeden en werden ze gebruikt voor meditatie, gebed en het lezen van heilige geschriften. Soms werden ze ook als begraafplaats gebruikt. Het concept van de pandgang met binnenhof wordt soms ook in hedendaagse architectuur toegepast.
Historische betekenis en gebruik
Historisch gezien speelden pandgangen een belangrijke rol in het dagelijkse leven van kloosterlingen. Ze boden een plek voor verpozing, meditatie en bescherming tegen het weer. In sommige kloosterorden was het zelfs verplicht om in de kruisgang te zwijgen. De gangen werden gebruikt voor het bidden en luidop lezen van heilige geschriften. Ook vonden er rituelen plaats, zoals de wekelijkse voetenwassing op zaterdag. De term 'claustrum', een andere benaming voor pandgang, is afgeleid van het Latijnse woord 'claudere' (sluiten) en verwijst naar een afgesloten plaats, wat ook de oorsprong is van het Nederlandse woord 'klooster'.
Vergelijkbare termen
Gang
Gebruikte bronnen: