Opus
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Opus is een term die, met name in de Romeinse bouwkunst, wordt gebruikt om specifieke metselwerk- of constructietechnieken aan te duiden, gekenmerkt door de manier waarop materialen worden geplaatst.
Omschrijving
De term 'opus' (Latijn voor onder andere werk of bouwwerk) wordt voornamelijk geassocieerd met de Romeinse tijd en beschrijft diverse methoden van metselen of het verwerken van materialen zoals natuursteen, baksteen en beton. Deze technieken hadden zowel een structureel als een decoratief doel. De keuze voor een bepaald type opus was afhankelijk van onder meer beschikbaarheid van materialen, gewenste sterkte en esthetische overwegingen. Hoewel de term vooral historisch is, worden de namen voor verschillende soorten opus soms nog gebruikt om moderne constructies met vergelijkbare patronen te beschrijven.
Voorbeelden van Opus-technieken
In de Romeinse bouwkunst zijn diverse opus-technieken te onderscheiden:
* Opus Caementicium: Dit is de algemene term voor steenwerken ingebed in cement, vergelijkbaar met Romeins beton.
* Opus Incertum: Een techniek waarbij onregelmatige stukken natuursteen of baksteen in een natte betonlaag werden geplaatst, wat resulteerde in een onregelmatig patroon.
* Opus Quadratum: Hierbij werden regelmatig gevormde, rechthoekige blokken natuursteen gestapeld.
* Opus Reticulatum: Kenmerkt zich door diagonaal geplaatste, piramidevormige stenen (vaak tufsteen) in een netvormig patroon.
* Opus Spicatum: Metselwerk in visgraatverband, gebruikt voor zowel muren als vloeren.
* Opus Latericium: Een techniek waarbij bakstenen de buitenlaag van een betonconstructie vormden.
* Opus Mixtum: Een mengvorm waarbij verschillende opus-technieken werden gecombineerd, vaak lagen baksteen afgewisseld met andere materialen of patronen.
* Opus Testaceum: Een vorm van siermetselwerk met afwisselende lagen baksteen en grote vierkante bakstenen.
* Opus Africanum: Een methode die veel voorkwam in Noord-Afrika, waarbij verticale stenen pilaren werden opgericht en de ruimtes ertussen werden opgevuld met puin, stenen en mortel.
Daarnaast zijn er ook opus-technieken die verband houden met mozaïek, zoals opus tesselatum (mozaïek van kleine vierkante stukjes) en opus sectile (uitgesneden patronen).
Vergelijkbare termen
Metselverband
Gebruikte bronnen: