Meloengewelf
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een meloengewelf is een type koepelgewelf dat door een sterke geleding in segmenten lijkt op een halve meloen.
Omschrijving
Dit gewelftype, ook wel paraplugewelf, paraplukoepel, domicaal of cimborrio genoemd, bestaat uit brede, vrijwel identieke gewelfvlakken of segmenten gescheiden door ribben. De vorm van het gewelf zorgt ervoor dat de aanzet laag ligt, wat resulteert in geringe zijwaartse druk (spatkrachten). Meloengewelven zijn te vinden in zowel de binnen- als buitenkant van een gebouw en hebben naast een constructieve ook een decoratieve functie.
Toepassing en geschiedenis
Meloengewelven komen in Nederland met name voor in kerken gebouwd in de romanogotiek, een bouwstijl die tussen circa 1250 en 1375 voorkwam, voornamelijk in Groningen en Oost-Friesland. Voorbeelden zijn te vinden in de Nicolaïkerk in Appingedam en de Donatuskerk in Leermens. De ribben in meloengewelven, zoals die in de Groninger kerken, zijn vaak van baksteen en hebben voornamelijk decoratieve waarde, waarbij de gewelfvelden tussen de ribben licht bollend zijn gemetseld.
Constructie
In tegenstelling tot kruisgewelven waarbij de snijlijnen graten worden genoemd, worden bij meloengewelven de gewelfvlakken gescheiden door gewelfribben. Bij meloengewelven komen de ribben aan de bovenzijde samen in een ring in plaats van een sluitsteen, en de ribben hebben geen dragende functie. De gewelfvelden tussen de ribben zijn de gewelfkappen.
Vergelijkbare termen
Kruisribgewelf
Gebruikte bronnen: