Legakker
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een legakker is een smalle strook land in een laagveengebied, ontstaan door turfwinning waarbij veen onder de waterspiegel werd weggebaggerd en op deze stroken te drogen werd gelegd.
Omschrijving
Legakkers zijn kenmerkende landschapselementen in gebieden waar in het verleden op natte wijze veen werd gewonnen voor turf, ook wel slagturven genoemd. Met behulp van een baggerbeugel werd het veen onder water omhoog gehaald en vervolgens op de legakkers uitgespreid om te drogen. Deze werkwijze was nodig omdat de grondwaterspiegel door eerdere (droge) vervening steeds hoger kwam te liggen. De stroken land dienden als droogplaats voor het natte veen, waarna het tot turven kon worden verwerkt en als brandstof kon worden gebruikt. De open wateren tussen de legakkers worden petgaten of trekgaten genoemd. Door erosie door golfslag konden legakkers afkalven, waardoor petgaten aan elkaar groeiden en grotere veenplassen ontstonden. Legakkers komen vooral voor in laagveengebieden in provincies zoals Noord- en Zuid-Holland, Utrecht, Friesland en Overijssel.
Ontstaan en functie bij turfwinning
Legakkers zijn ontstaan door 'slagturven' of 'natte vervening', een methode van turfwinning die vanaf de 16e eeuw werd toegepast toen de grondwaterspiegel in veengebieden te hoog werd voor droge winning. Bij deze methode werd met een baggerbeugel het veen onder de waterspiegel uitgebaggerd uit zogenaamde petgaten of trekgaten. Dit natte veen werd vervolgens op de naastgelegen legakkers gestort om te drogen. Na droging kon het veen, nu turf, in blokken worden gesneden en als brandstof worden gebruikt. De legakkers waren essentieel in dit proces als verhoogde droogvlakken te midden van de waterige petgaten.
Huidige staat en beheer
Veel legakkers zijn door erosie verdwenen, waardoor uit de oorspronkelijke petgaten grotere aaneengesloten veenplassen zijn ontstaan, zoals de Vinkeveense en Loosdrechtse Plassen. De overgebleven legakkers en petgaten vormen waardevolle landschapselementen en natuurgebieden. Om dit karakteristieke landschap te behouden, is vaak specifiek onderhoud en beheer noodzakelijk. In sommige gebieden worden nieuwe legakkers aangelegd als onderdeel van natuurontwikkeling of om het landschap te herstellen.
Vergelijkbare termen
Wetering
Gebruikte bronnen: