Langgevelboerderij
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een langgevelboerderij is een rechthoekig boerderijtype waarbij het woonhuis, de stal en de schuur aan elkaar zijn gebouwd en alle functionele deuren zich in één van de lange gevels bevinden.
Omschrijving
Dit boerderijtype kenmerkt zich door een langgerekte, smalle plattegrond. Oorspronkelijk ontstond de langgevelboerderij in Brabant vanaf de zeventiende eeuw uit het hallenhuis, vanuit de behoefte om wonen, stallen en oogstopslag onder één dak te brengen en de indeling te optimaliseren. Bij de ontwikkeling van het hallenhuis naar de langgevelboerderij werd de staldeur verplaatst naar de lange gevel, net als de buitendeuren van het schuurgedeelte. De schuurdeur was hierbij vaak hoger dan de staldeur, om een volgeladen oogstwagen doorgang te verlenen. De langgevelboerderij komt veel voor in de Nederlandse en Belgische Kempen en in het noorden van Nederlands Limburg.
Bouwkundige kenmerken
Bij een langgevelboerderij bevinden woning, stal en schuur zich achter elkaar in hetzelfde gebouw. De woning kan gescheiden zijn van de stal door een brandmuur. De stalramen zijn doorgaans kleiner dan de ramen in het woongedeelte. Soms waren alleen de gevels van het woonhuis en de stal gemetseld in steen, terwijl de schuur uit hout bestond. In het woongedeelte bevonden zich vaak een opkamer en een kelder. De ontwikkeling naar de langgevelboerderij ging gepaard met aanpassingen van de draagconstructie, waarbij in muren opgelegde balken werden toegepast en de zijbeuken van het oorspronkelijke driebeukige hallenhuis kwamen te vervallen. Het uitontwikkelde type is herkenbaar aan de hoge zijgevels waarin de hoge schuurdeuren passen.
Regionale varianten en ontwikkeling
De langgevelboerderij behoort tot de hallenhuisgroep. Na 1600 vond in de Kempen een proces plaats waarbij het hallenhuis en de dwarsdeelschuur werden samengevoegd tot één gebouw, wat leidde tot de langgevelboerderij. Een vroege variant was de hoekgevelboerderij, waarbij een extra vleugel aan het woongedeelte werd gebouwd en later de voordeur naar de zijgevel verhuisde. Tussen 1600 en 1900 verdrong de langgevelboerderij het hallenhuis in de Kempen en naburige gebieden en werd gebouwd tot midden 20e eeuw. Tegenwoordig worden ook nieuwbouwwoningen in de stijl van langgevelboerderijen gebouwd.
Vergelijkbare termen
Hallehuisboerderij
Gebruikte bronnen: