Koolstofdatering
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Koolstofdatering, ook bekend als C14-datering, is een radiometrische dateringsmethode die de ouderdom van organisch materiaal bepaalt aan de hand van de hoeveelheid aanwezige koolstof-14 isotoop.
Omschrijving
Deze methode maakt gebruik van het principe dat levende organismen koolstof-14 opnemen uit de atmosfeer. Wanneer een organisme sterft, stopt deze opname en begint de hoeveelheid koolstof-14 in het materiaal af te nemen door radioactief verval. Door de verhouding tussen koolstof-14 en stabiele koolstofisotopen te meten, kan de tijd die verstreken is sinds het overlijden van het organisme worden berekend. De methode is bruikbaar voor materialen tot circa 60.000 jaar oud en wordt breed toegepast in onder meer de archeologie en geologie om de ouderdom van organische overblijfselen vast te stellen, zoals hout, botten of textiel.
Toepassingen in de Bouw en Archeologie
In de bouwhistorie en archeologie kan koolstofdatering waardevolle informatie opleveren over de ouderdom van constructies of artefacten. Het dateren van organisch materiaal, zoals houten spanten in een oud gebouw of houtskool en botten gevonden nabij bouwstructuren zoals bij Stonehenge, kan helpen bij het reconstrueren van bouwgeschiedenissen en chronologieën. Het is echter cruciaal om te beseffen dat de datering betrekking heeft op het organische materiaal zelf en niet noodzakelijkerwijs op het moment van de bouw; hergebruikt materiaal kan bijvoorbeeld leiden tot een oudere datering dan de constructie zelf.
Werkingsprincipe en nauwkeurigheid
Koolstof-14 (¹⁴C) is een instabiele isotoop van koolstof die in de atmosfeer wordt gevormd door kosmische straling. Planten nemen dit op via fotosynthese, en dieren krijgen het binnen via hun voedsel. Zodoende bevatten alle levende organismen een zekere verhouding ¹⁴C ten opzichte van stabiele koolstofisotopen (zoals ¹²C). Na het afsterven vervalt ¹⁴C met een bekende halveringstijd van ongeveer 5730 jaar. De resterende hoeveelheid ¹⁴C in een monster maakt het mogelijk de leeftijd te bepalen. De methode kent complicaties en onzekerheden, onder meer door variaties in de atmosferische ¹⁴C-concentratie door de tijd heen, wat kalibratie van de dateringen noodzakelijk maakt.
Vergelijkbare termen
Thermoluminescentiedatering
Gebruikte bronnen: