Koepeldak
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een koepeldak is een dakvorm of gewelf in de vorm van een halve bol of een kleiner deel daarvan, geplaatst op een ronde, vierkante of veelhoekige onderbouw.
Omschrijving
Een koepeldak, ook wel koepel of dom genoemd, is een bouwkundig element dat een ruimte kan overspannen. De vorm is meestal een halve bol, maar kan ook een halve ellipsoïde of uivormig zijn. De basis waarop de koepel rust, kan rond, vierkant of veelhoekig zijn. De constructie tussen de open ruimte van het gebouw en de koepel wordt de koepeltrommel of tamboer genoemd. Om de koepel aan de binnenzijde goed te belichten, wordt soms gebruik gemaakt van een tamboer met vensters, een ronde opening (oculus), of een torentje met ramen op die opening. Koepeldaken worden in diverse bouwstijlen toegepast. Ze worden vaak gebruikt om grote ruimtes te overdekken zonder tussenliggende steunpunten en hebben zowel esthetische als functionele doelen. Traditionele bouwmaterialen zijn steen, baksteen of beton, terwijl in moderne architectuur ook staal en glas worden gebruikt. De constructie vereist zorgvuldige berekeningen vanwege de krachtenverdeling, waarbij het gewicht gelijkmatig over de onderliggende muren of zuilen moet worden verdeeld.
Varianten en toepassingen
Er bestaan verschillende varianten van koepels, zoals hangkoepels en pendentiefkoepels, eventueel met een tamboer. Koepeldaken worden van oudsher toegepast op gebouwen zoals kerken en moskeeën. In de moderne architectuur vindt men koepels ook terug in bijvoorbeeld sportstadions, planetaria en musea om grote overspanningen te realiseren. Ook worden koepels wel gebruikt voor specifieke doeleinden, zoals theekoepels, kleine gebouwtjes met een koepelvormig dak die voor vrijetijdsbesteding werden gebruikt.
Gebruikte bronnen: