Kariatide
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een kariatide is een gebeeldhouwde vrouwenfiguur die dienstdoet als dragend bouwelement ter vervanging van een zuil of pilaar, waarbij de figuur veelal een entablement op het hoofd draagt.
Omschrijving
Kariatiden worden gebruikt in de architectuur om een constructie te ondersteunen, vergelijkbaar met een kolom of pilaar. De term komt uit het Grieks en betekent letterlijk 'vrouwen van Karyai'. Volgens een verklaring van de Romeinse architect Vitruvius, dienden de beelden als symbool voor de vrouwen van Karyai die tot slavernij waren gebracht. Echter, andere bronnen geven aan dat de term verwijst naar jonge vrouwen die dansten ter ere van de godin Artemis in Karyai. Kariatiden werden al voor de Perzische Oorlogen gebruikt als decoratieve elementen in Griekenland en het oude Nabije Oosten. Ze verschenen opnieuw als motief in de renaissance en in de 18e en 19e eeuw. De mannelijke tegenhanger van een kariatide wordt een atlant of telamon genoemd.
Toepassing en varianten
Kariatiden zijn te vinden in diverse gebouwen als decoratieve en dragende elementen. Een bekend voorbeeld zijn de kariatiden van het Erechtheion in Athene. Deze beelden dragen manden op hun hoofd en worden ook wel canephorae genoemd. Een andere variant is de hermkariatide, dit is een vrouwelijke half- of driekwartfiguur. In de Renaissance en latere periodes werden kariatiden gebruikt op gevels, schouwen en als onderdeel van meubilair en decoratieve objecten. De verticale plooien van hun kleding kunnen lijken op de cannelures van Dorische zuilen.
Vergelijkbare termen
Atlant
Gebruikte bronnen: