Kapitelen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Kapitelen zijn de bovenste delen van zuilen, pilasters of pijlers die de overgang vormen tussen de schacht en de constructie erboven, zoals een architraaf of balk, en helpen bij de lastoverdracht.
Omschrijving
Kapitelen zijn kenmerkende architectonische elementen die de bekroning vormen van zuilen, pilaren of pilasters. Naast hun functionele rol in het dragen en verdelen van de bovenliggende constructie (zoals een hoofdgestel of architraaf), spelen kapitelen ook een belangrijke esthetische rol in de architectuur. Ze zijn vaak versierd met beeldhouwwerk, reliëf of geometrische motieven en de vorm en versiering geven vaak de specifieke bouworde aan, zoals Dorisch, Ionisch of Korinthisch.
Verschillende bouworden en kapitelen
In de klassieke architectuur zijn kapitelen bepalend voor de bouworde. De Dorische orde kenmerkt zich door een eenvoudig kapiteel dat direct op de zuil rust, bestaande uit een rond kussen (echinus) en een vierkante dekplaat (abacus). De Ionische orde heeft een slanker kapiteel versierd met spiraalvormige krullen, voluten genaamd, onder een dunne dekplaat. De Korinthische orde is rijker gedecoreerd, vaak met acanthusbladeren en kleine voluten. Naast deze Griekse orden zijn er ook Romeinse varianten zoals de Toscaanse (een eenvoudigere versie van Dorisch) en de Composiete orde (een combinatie van Ionisch en Korinthisch). Ook in andere perioden en stijlen, zoals de Romaanse architectuur, werden specifieke kapiteelvormen ontwikkeld, zoals het teerlingkapiteel.
Onderdelen van een kapiteel
Hoewel de specifieke onderdelen per bouworde verschillen, bestaat een klassiek kapiteel doorgaans uit een abacus (dekplaat) aan de bovenzijde die de overgang vormt naar het hoofdgestel, en een echinus, een kussenvormig element onder de abacus. Bij sommige orden, zoals de Dorische, kan er onder de echinus nog een hypotrachelion (een halsvormig deel) en annuli (ringen) aanwezig zijn.
Vergelijkbare termen
Kapiteel
Gebruikte bronnen: