Jukkenkap
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een jukkenkap is een kapconstructie (gebint) waarbij de stijlen (jukbenen) schuin zijn geplaatst en aan de bovenzijde worden verbonden door een horizontale balk, de dekbalk of jukdekbalk, om meer bruikbare hoogte te creëren dan bij een gebint met rechtopstaande stijlen.
Omschrijving
De jukkenkap is een traditionele kapconstructie die wordt gekenmerkt door schuin geplaatste stijlen, ook wel jukbenen genoemd. Deze stijlen komen bovenaan samen en worden verbonden door een dekbalk of jukdekbalk, die relatief hoog is geplaatst. Dit principe wijkt af van een 'normaal' gebint, dat rechtopstaande stijlen heeft. Het doel van de schuine plaatsing van de jukbenen is om extra bruikbare ruimte onder het dak te verkrijgen. De verbinding tussen het jukbeen en de dekbalk wordt vaak verstevigd met een korbeel. De jukkenkap kan meestal met een blokkeel aan de muur(plaat) bevestigd zijn. Soms zijn de schuin geplaatste jukbenen gebogen, in welk geval ze ook wel 'krommers' of 'kromstijlen' worden genoemd. In historische stadshuizen kunnen de stijlen tegen de buitenmuur zijn geplaatst als muurstijlen, gedeeltelijk in de muur staan of halverwege de muur beginnen, rustend op een kraagsteen.
Toepassing en kenmerken
Jukkenkappen werden traditioneel veel toegepast in boerderijen, schuren en andere gebouwen waar een grote vrije overspanning gewenst was. De jukken vormen de dragende structuur van het dak en zorgen voor stabiliteit. Deze constructie maakt ruimte onder het dak mogelijk zonder verticale ondersteuning in het midden, wat handig is voor bijvoorbeeld opslag. Historisch werden jukkenkappen vaak uit massief hout vervaardigd, met pen-en-gat-verbindingen. Moderne varianten kunnen ook staal of gelamineerd hout bevatten.
Varianten en gerelateerde termen
Naast de standaard jukkenkap bestaan er varianten, zoals de constructie waarbij de jukbalk niet op de jukbenen rust, maar ertussen is geplaatst, voorheen bekend als een 'Nijmeegs spant' en tegenwoordig als een 'tussenbalkjuk'. Jukkenkappen zijn een type kapconstructie, naast onder andere gordingenkappen, sporenkappen, hangkappen en mansardekappen. Een gebint waarbij de stijlen verticaal geplaatst zijn, zoals vaak in boerderijen en vakwerkhuizen, wordt onderscheiden van een jukkenkap met schuin geplaatste stijlen.
Vergelijkbare termen
Spantenkap
Gebruikte bronnen: