Gewelfconstructie
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een gewelf is een gebogen constructie die wordt toegepast als overspanning van een ruimte, oorspronkelijk vervaardigd uit metselwerk.
Omschrijving
Gewelven worden gebruikt om grote ruimtes te overspannen en het gewicht van bovenliggende elementen, zoals een dak, af te leiden naar steunpunten zoals muren, zuilen of pilaren. Door de gebogen vorm worden verticale belastingen omgezet in zijwaartse druk. De vroegste boogconstructies dateren van rond de derde eeuw voor Christus. Rond de tweede eeuw voor Christus begonnen de Romeinen met het bouwen van gewelven, vaak met behulp van houten hulpconstructies, formelen genaamd, waarop het metselwerk werd aangebracht.
Soorten gewelven
Er zijn diverse soorten gewelven ontwikkeld, waaronder het tongewelf, kruisgewelf, kruisribgewelf, kloostergewelf, muldengewelf, spiegelgewelf, netgewelf, stergewelf en waaiergewelf. De Romeinen kenden al het ton-, koepel- en kruisgewelf.
Onderdelen
Belangrijke onderdelen van een gewelf zijn onder andere de kruin (het bovenste deel), gewelfvlakken of gewelfvelden (de vlakken ingesloten door graten of ribben) en de gewelfsleutel of sluitsteen (de steen in het midden bovenaan bij veel gewelven). De plaats waar een gewelf begint, wordt de geboorte genoemd.
Vergelijkbare termen
Booggewelf
Gebruikte bronnen: