Gewelfbrug
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een gewelfbrug is een brug waarvan de draagconstructie bestaat uit een of meerdere bogen, vervaardigd uit materialen die voornamelijk goed bestand zijn tegen druk, zoals steen, baksteen of beton, waarbij de rijvloer zich meestal boven de top van het gewelf bevindt en hierop steunt.
Omschrijving
Gewelfbruggen zijn een type boogbrug waarbij de boogconstructie, vaak aangeduid als een welf, de hoofddraagconstructie vormt. Deze constructie leidt de krachten, voornamelijk drukkrachten, af naar de uiteinden, zoals landhoofden of pijlers. Door de boogvorm worden trekspanningen grotendeels vermeden, wat dit brugtype zeer geschikt maakt voor materialen die sterk zijn onder druk, zoals metselwerk of ongewapend beton. De rijvloer van een gewelfbrug ligt typisch bovenop het gewelf en wordt ondersteund door een aanvulling van bijvoorbeeld zand of lichtbeton, opgesloten tussen langswanden. Dit geeft gewelfbruggen vaak een massief uiterlijk. Hoewel het principe van boogbruggen al oud is en verfijnd werd door onder andere de Romeinen, die dit toepasten in aquaducten, wordt een stenen boogbrug specifiek wel een welfbrug genoemd.
Materialen en constructie
Gewelfbruggen worden traditioneel gebouwd met materialen zoals baksteen, natuursteen en beton. De boogvorm zorgt ervoor dat de constructie voornamelijk onderhevig is aan drukkrachten, wat deze materialen bij uitstek geschikt maakt. In een gewelfbrug steunt de rijvloer op het gewelf, vaak via een aanvulling. Moderne boogbruggen kunnen ook van staal of gelamineerd hout worden gemaakt. Het ontwerp van een boogbrug leidt tot zowel horizontale als verticale krachten op de fundering. De dikte van de boog wordt bij het ontwerpen bepaald door de drukkracht die deze moet kunnen weerstaan.
Relatie tot boogbruggen
Een gewelfbrug kan worden beschouwd als een specifieke variant van een boogbrug. Waar een algemene boogbrug verwijst naar elke brug die de constructieve werking van een boog gebruikt om krachten af te dragen, wordt met een gewelfbrug specifiek vaak een gemetselde of betonnen boogbrug aangeduid waarvan de dikte constant is over de breedte. De term 'welfbrug' wordt soms gebruikt als stenen variant van de boogbrug. Een boog is een gebogen overspanning die druk zijdelings afvoert naar steunpunten. Deze bestaat klassiek uit aanzetstenen, boogstenen en een sluitsteen. Wanneer de sluitsteen geplaatst is, is de boog in principe zelfdragend.
Vergelijkbare termen
Boogbrug
Gebruikte bronnen: