elektriciteitsnetwerk
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een elektriciteitsnetwerk is een stelsel van elektrische leidingen, stations en knooppunten dat wordt gebruikt voor het transport en de verdeling van elektrische energie van de opwekker naar de gebruikers.
Omschrijving
Het elektriciteitsnetwerk functioneert als een infrastructuur, vergelijkbaar met een wegen- of waterleidingnet, en is essentieel voor de levering van elektriciteit aan woningen, bedrijven en instellingen. Het netwerk bestaat uit verschillende spanningsniveaus: hoogspanning voor transport over lange afstanden, middenspanning voor regionale verdeling en laagspanning (het lichtnet) voor de aansluiting van individuele gebruikers. Transformatoren in onderstations spelen een cruciale rol bij het omzetten van de spanningen tussen de verschillende netwerkniveaus. Naast bovengrondse hoogspanningslijnen worden ook ondergrondse kabels gebruikt, hoewel dit vaak duurder is. Het netwerk moet continu in balans zijn qua vraag en aanbod, aangezien elektriciteit niet op grote schaal kan worden opgeslagen.
Opbouw en componenten
Het elektriciteitsnetwerk is hiërarchisch opgebouwd en bestaat uit diverse componenten. Elektriciteit wordt opgewekt in centrales (zoals verbrandingsovens, windparken en zonneparken) en via het hoogspanningsnet (met spanningen vanaf 110 kV of meer) over grote afstanden getransporteerd naar onderstations. Deze onderstations, ook wel hoogspanningsstations genoemd, verbinden verschillende leidingen en kunnen de spanning aanpassen. Vanuit de onderstations wordt de elektriciteit via het middenspanningsnet (met spanningen tussen 1 kV en 50 kV, vaak 10 kV of 20 kV) verder verdeeld naar lokale gebieden. In transformatorhuisjes in woonwijken wordt de middenspanning omgezet naar laagspanning (230 of 400 volt), de spanning die huishoudens en kleine bedrijven gebruiken via het laagspanningsnet (het lichtnet). Bouwplaatsen hebben vaak een tijdelijke bouwaansluiting nodig op het elektriciteitsnet.
Uitdagingen en netcongestie
Een belangrijke uitdaging voor het elektriciteitsnetwerk is netcongestie, wat betekent dat er op bepaalde momenten onvoldoende transportcapaciteit is. Dit kan komen doordat er op hetzelfde moment veel stroom wordt gebruikt (afnamecongestie) of doordat er te veel duurzame energie tegelijkertijd wordt opgewekt en teruggeleverd aan het net (opwekcongestie). Netcongestie kan leiden tot vertragingen bij de aansluiting van nieuwe woningen en bedrijven, beperkingen bij het terugleveren van eigen opgewekte energie, en kan de economische groei en verduurzaming belemmeren. Netbeheerders werken aan de versterking en uitbreiding van het netwerk, maar dit is een omvangrijke taak die jaren duurt. Maatregelen zoals netbewuste nieuwbouw, waarbij het doel is de belasting op het net te verlagen en te spreiden, worden ingezet om de problemen het hoofd te bieden. Slim omgaan met energie en het spreiden van verbruik zijn daarbij van belang.
Gebruikte bronnen: