Eclecticisme
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Eclecticisme is een bouwstijl uit de 19e eeuw waarbij kenmerken van verschillende historische bouwstijlen worden gecombineerd tot een nieuw geheel.
Omschrijving
In de architectuurgeschiedenis verwijst eclecticisme naar een stijlrichting die zich afzette tegen het 19e-eeuwse historisme, dat het strikt navolgen van één historische stijl vooropstelde. Bij eclecticisme worden elementen uit diverse neostijlen vrij geïnterpreteerd en gecombineerd tot een nieuw, niet-historisch geheel. Deze stijl ontstond in de eerste helft van de 19e eeuw in Parijs en werd rond 1850 in Nederland geïntroduceerd. Het werd met name rond 1900 veel toegepast, onder meer bij commerciële gebouwen. De flexibele aard van het eclecticisme maakte het toepasbaar op zowel bestaande als nieuwe gebouwen. Architecten konden elementen kiezen uit alle voorgaande bouwstijlen. Bekende voorbeelden in Nederland zijn onder andere de basiliek in Oudenbosch en het Hollandia-gebouw in Vlaardingen.
Context en Afzetting
Het eclecticisme ontstond mede als reactie op het statische en starre neoclassicisme. Waar het historisme een historische stijl zo getrouw mogelijk probeerde na te bootsen, wilde het eclecticisme een uitdrukking zijn van de eigen tijd door elementen uit verschillende stijlen te vermengen. Architecten voelden zich hierdoor vrijer in hun ontwerpen.
Varianten
Binnen het eclecticisme zijn verschillende varianten te onderscheiden, waaronder Rondboog-eclecticisme (vaak sober en toegepast bij utiliteitsbouw zoals fabrieken en stations), Internationaal eclecticisme (met kenmerken uit Franse Lodewijkstijlen, gebruikt bij hotels, warenhuizen en luxe woningen), en Schilderachtig eclecticisme (kenmerkt zich door rijke, verticaal gerichte, asymmetrische silhouetten met veel hout en baksteen, vaak bij luxe woningen).
Vergelijkbare termen
Neoclassicisme
Gebruikte bronnen: