Dilatatie
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Dilatatie is een methode in de bouw en civiele techniek om het 'werken' (uitzetten en krimpen) van materialen op te vangen door het aanbrengen van geplande scheidingen of voegen in een constructie.
Omschrijving
Dilatatie, vaak uitgevoerd als dilatatievoegen, is essentieel om spanningen en scheurvorming in constructies zoals gebouwen, bruggen en vloeren te voorkomen. Deze spanningen ontstaan door diverse factoren, waaronder temperatuurschommelingen, vocht, zettingen van de ondergrond en trillingen veroorzaakt door bijvoorbeeld verkeer. Door gecontroleerde onderbrekingen in de constructie aan te brengen, krijgen de materialen ruimte om te bewegen zonder dat dit leidt tot schade aan de rest van de structuur. De vorm en afmetingen van de dilatatievoeg worden bepaald op basis van factoren zoals de grootte en het type belasting, de vereiste waterdichtheid en de verwachte horizontale en verticale bewegingen. Dilataties dragen zo bij aan de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van een constructie.
Toepassing en materialen
Dilatatievoegen worden in vrijwel de gehele bouw toegepast, van woningbouw (gevels, vloeren, daken) tot utiliteitsbouw en infrastructuur (wegen, bruggen, viaducten). Bij metselwerk worden dilatatievoegen vaak voorzien van een terugliggende kit op een flexibele rugvulling (zoals foamkoord), een weerbestendige schuimband of een kunststof afdichtingsprofiel om de voeg af te dichten en beweging mogelijk te maken. Voor voegen met beperkte belasting wordt vaak elastisch materiaal gebruikt, zoals kit met daarachter een rugvulling van kunststofschuim. Bij constructieonderdelen waar waterdichtheid cruciaal is, zoals kelderwanden en -vloeren, worden vaak voegenbanden gebruikt. In vloeren worden dilatatievoegprofielen toegepast, vaak gemaakt van materialen zoals aluminium, verzinkt staal of roestvast staal, soms in combinatie met rubber. Kitsoorten zoals polysulfidekit, MS-polymeerkit en polyurethaankit worden gebruikt voor het afdichten van dilatatievoegen, afhankelijk van de specifieke toepassing en ondergrond.
Soorten dilatatievoegen
Er zijn verschillende soorten dilatatievoegen, afgestemd op specifieke toepassingen. Structurele dilatatievoegen worden geplaatst om de bewegingen van structurele elementen zoals betonplaten, muren en kolommen op te vangen en zijn ontworpen voor zowel verticale als horizontale bewegingen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen bouwfysische dilataties (door temperatuurbewegingen) en bouwtechnische dilataties (door bouwkundige keuzes). Verticale dilatatievoegen in metselwerk kunnen uitgevoerd worden als koude voegen (voor geringe krimpspanningen, niet bij buitenmuren), 'open' dilatatievoegen met een strip, of gesloten dilatatievoegen. Horizontale dilataties in metselwerk vereisen vaak ondersteuning van het buitenblad door geveldragers.
Vergelijkbare termen
Expansievoeg
Gebruikte bronnen: