Canalisatie
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Het aanleggen van voorzieningen in of het aanpassen van waterlopen, zoals rivieren en beken, om de waterstand en waterafvoer te regelen, vaak gericht op het verbeteren van de bevaarbaarheid of het voorkomen van wateroverlast.
Omschrijving
Canalisatie is een civieltechnische ingreep waarbij natuurlijke waterlopen worden aangepast om de stroming en waterstand te beheersen. Dit kan inhouden dat de waterloop wordt rechtgetrokken, verdiept of verbreed, en dat kunstwerken zoals stuwen en sluizen worden gebouwd. Het doel is doorgaans om de rivier beter bevaarbaar te maken voor scheepvaart of om een snellere waterafvoer te realwezen ter voorkoming van overstromingen. Hoewel canalisatie functionele voordelen biedt voor waterbeheer en transport, kan het ook leiden tot negatieve ecologische gevolgen, zoals een afname van de natuurlijke variatie in stroomsnelheid, verlies van habitats en verminderde biodiversiteit. Voorbeelden van rivieren waar canalisatie is toegepast, zijn onder andere de Maas.
Doel
Het voornaamste doel van canalisatie is de beheersing van de hoeveelheid water en de vaardiepte in een rivier of beek. Dit wordt gedaan om de bevaarbaarheid te bevorderen, waardoor scheepvaart mogelijk wordt of verbetert. Daarnaast dient canalisatie vaak ter regulering van de waterafvoer, wat kan helpen bij het voorkomen van wateroverlast en het optimaliseren van de drainage, bijvoorbeeld voor landbouw of stedelijke gebieden.
Gevolgen
Canalisatie heeft significante gevolgen voor het milieu van een waterloop. Het kunstmatig rechttrekken leidt tot een eentoniger waterloop met minder variatie in stroomsnelheid, wat nadelig kan zijn voor organismen die specifieke stromingscondities nodig hebben. De aanleg van stuwen en sluizen kan vismigratie belemmeren en de van nature aanwezige stroomsnelheden verminderen, waardoor het water meer stilstaand wordt. Dit kan het zuurstofgehalte en de temperatuur beïnvloeden en leiden tot verlies van natuurlijke habitats en een afname van de biodiversiteit. Vanwege deze ecologische impact worden gekanaliseerde waterlopen soms juist weer hersteld naar een meer natuurlijke staat.
Vergelijkbare termen
Waterbeheer
Gebruikte bronnen: