Barokstijl
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
De barokstijl is een bouw- en kunststijl die ontstond in de late 16e eeuw in Italië en zich kenmerkt door overdadige vormen, dramatische effecten en een plastische behandeling van bouwlichamen.
Omschrijving
De barokperiode, die duurde van ongeveer 1600 tot de eerste helft van de 18e eeuw, volgde op de Renaissance en het Maniërisme. De stijl kenmerkt zich door weelderige versieringen, gebogen lijnen en het gebruik van licht en schaduw om diepte en drama te creëren. In de architectuur uit dit zich in grote, imposante gebouwen met ornamenten zoals krullen en gebeeldhouwde elementen. Kenmerkend zijn onder meer dynamische rondingen, complexe vormen, en het genereus gebruik van licht en schaduw. Plafondschilderingen droegen bij aan een hemelse dimensie in interieurs. De barok had als doel het publiek te imponeren en werd vaak gebruikt door de katholieke kerk en de adel om macht en invloed te tonen. In de barokperiode werkten schilder, beeldhouwer en architect vaak samen om een totaalkunstwerk te creëren. De barokarchitectuur had een aanzienlijke impact op latere stijlen zoals Rococo en Neoclassicisme.
Kenmerken
Kenmerkend voor de barokke architectuur zijn dynamische rondingen, complexe vormen, en het genereus gebruik van licht en schaduw. Rijk en weelderig materiaalgebruik, ingewikkelde patronen en veelvuldig gebruik van versieringen zijn eveneens typisch. Er is sprake van tweezijdige symmetrie en het gebruik van concaaf en convex. Vaak werden goddelijke onderwerpen afgebeeld. De stijl kenmerkt zich door overdadige vormen en een plastische behandeling van de bouwlichamen, overdreven vormen en versieringen, en een 'zucht naar drama'. De voorkeur ging uit naar pracht en praal en de vergroting van de afmetingen van kunstwerken.
Toepassing en voorbeelden
De barokstijl kwam tot uiting in diverse kunstvormen, waaronder architectuur, tuinarchitectuur, schilderkunst, beeldhouwkunst, literatuur en muziek. In de architectuur zijn kerken en paleizen veelvoorkomende voorbeelden, waarbij de nadruk ligt op het imponeren van de toeschouwer. Een belangrijk gebouw uit deze periode is het kasteel van Versailles in Frankrijk. In Nederland zijn er ook voorbeelden te vinden, zoals het Paleis op de Dam in Amsterdam, de Oostkerk in Middelburg en de Nieuwe Kerk in Den Haag. Ook rooms-katholieke schuilkerken werden soms in barokke stijl ingericht. In de Zuidelijke Nederlanden was de barokarchitectuur in de 17e eeuw vooral kerkelijk van aard, met als voorbeeld de Sint-Carolus Borromeuskerk in Antwerpen.
Gebruikte bronnen: