Bakeliet
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Bakeliet is een vroege, harde en thermohardende kunststof op basis van fenol-formaldehydehars, bekend om zijn elektrische isolerende en hittebestendige eigenschappen.
Omschrijving
Bakeliet, formeel polyoxybenzylmethylenglycolanhydride, is een fenol-formaldehydehars die in 1907-1909 werd ontwikkeld door de Belgisch-Amerikaanse chemicus Leo Baekeland. Het was de eerste volledig synthetische kunststof en werd gevormd door een condensatiereactie van fenol met formaldehyde onder hitte en druk, vaak met toevoeging van vulstoffen zoals houtmeel. Eenmaal gevormd, behoudt het materiaal zijn vorm en smelt het niet bij verdere verhitting, wat kenmerkend is voor thermoharders.
Bakeliet heeft diverse belangrijke eigenschappen. Het is een goede elektrische isolator en heeft een lage elektrische geleidbaarheid. Daarnaast is het bestand tegen hitte, krassen en sommige oplosmiddelen en behoudt het goed zijn vorm. Het materiaal is niet flexibel en kan licht zwellen in zeer vochtige omstandigheden. Hoewel moderne kunststoffen in veel toepassingen bakeliet hebben vervangen, blijft het relevant in specifieke niches en voor retro-ontwerpen.
Productieproces
Het productieproces van bakeliet omvat het vormen van een hars uit fenol en formaldehyde in een luchtdicht milieu. Na afkoeling wordt dit vermalen tot poeder, waaraan vulmiddelen (zoals houtmeel), pigmenten, katalysatoren en smeermiddelen worden toegevoegd. Dit ruwe bakelietpoeder wordt onder hoge druk en temperatuur in matrijzen geperst, gespoten, gegoten, gelamineerd of opgeschuimd, waarbij het uithardt en niet meer vervormbaar is door hitte.
Toepassingen in de bouw en daarbuiten
In de bouwsector werd bakeliet van oudsher veel gebruikt voor elektrische componenten zoals schakelaars, stopcontacten en isolatoren vanwege de isolerende eigenschappen. Tegenwoordig wordt bakeliet nog steeds toegepast in elektrische fittingen en schakelmateriaal, met name in retro- en industriële interieurs. Daarnaast wordt fenolhars, waar bakeliet toe behoort, nog steeds gebruikt in de bouw voor toepassingen zoals triplexlijmen, bindmiddelen voor isolatie, isolatieschuim en decoratieve laminaten. Naast de bouw vond bakeliet in het verleden brede toepassing in huishoudelijke apparaten, radio's, telefoons en diverse alledaagse voorwerpen. Hoewel nieuwere kunststoffen veel van deze toepassingen hebben overgenomen, blijft bakeliet populair voor vintage objecten en specifieke designartikelen.
Gebruikte bronnen: